Een lage weerstand en je immuniteit verhogen: symptomen & behandeling

Laatst bijgewerkt op 30 november 2021

Een verzwakt immuunsysteem kan voor problemen zoals allergieën, astma of eczeem zorgen. Ook kan het auto-immuunziektes zoals reumatoïde artritis en diabetes type-1 veroorzaken. Alle immuungerelateerde problemen veroorzaken dus ontstekingen.

In dit artikel lees je:

• Hoe het immuunsysteem in elkaar zit;
• Uit welke onderdelen het immuunsysteem bestaat;
• Wat de link tussen koorts en het immuunsysteem is;
• Welke symptomen wijzen op een verzwakte weerstand;
• Welke voeding helpt om de weerstand te verhogen;
• Welke supplementen nuttig zijn voor de immuniteit.

Verschil tussen het aangeboren en verworven immuunsysteem

De eerste verdedigingslinie tegen ziekteverwekkers die niet lichaamseigen zijn, is de aangeboren, of niet-specifieke immuunrespons. De aangeboren immuunrespons bestaat uit fysieke, chemische en cellulaire verdedigingsmechanismen tegen ziekteverwekkers. Het belangrijkste doel van de aangeboren immuunrespons is onmiddellijk de verspreiding en verplaatsing van vreemde ziekteverwekkers in het lichaam te voorkomen.

De tweede verdedigingslinie tegen ziekteverwekkers wordt de adaptieve immuunrespons genoemd. Adaptieve immuniteit wordt ook wel verworven immuniteit of specifieke immuniteit genoemd en komt alleen voor bij gewervelde dieren. De adaptieve immuunrespons is specifiek voor de aangeboden ziekteverwekker. De adaptieve immuunrespons is bedoeld om ziekteverwekkers aan te vallen, maar kan soms fouten maken en zichzelf aanvallen. Wanneer dit gebeurt, kunnen auto-immuunziekten ontstaan.

Het kenmerk van het adaptieve immuunsysteem is klonale expansie van lymfocyten. Klonale expansie is de snelle toename van T- en B-lymfocyten van één of enkele cellen tot miljoenen. Elke kloon die uit de oorspronkelijke T- of B-lymfocyt ontstaat, heeft dezelfde antigeenreceptor als de oorspronkelijke en bestrijdt dezelfde ziekteverwekker.

Terwijl de aangeboren immuunrespons onmiddellijk werkt, doet de adaptieve immuunrespons dat niet. Het effect van de adaptieve immuunrespons is echter langdurig, zeer specifiek, en wordt op lange termijn in stand gehouden door T-geheugencellen.^[1]

Onderdelen van het immuunsysteem

#1. Witte bloedcellen

De witte bloedcellen zijn de hoofdrolspelers in je immuunsysteem. Ze worden aangemaakt in het beenmerg en maken deel uit van het lymfestelsel. Witte bloedcellen bewegen zich door het bloed en weefsel in je hele lichaam, op zoek naar vreemde indringers (microben), zoals bacteriën, virussen, parasieten en schimmels. Wanneer ze die vinden, zetten ze een immuunaanval in. Witte bloedcellen omvatten lymfocyten (zoals B-cellen, T-cellen en natuurlijke killercellen) en vele andere soorten immuuncellen.

#2. Antilichamen

Antilichamen helpen het lichaam om microben of de toxinen (giftige stoffen) die zij produceren te bestrijden. Zij doen dit door stoffen te herkennen, antigenen genaamd, op het oppervlak van de microbe of in de chemische stoffen die zij produceren, die de microbe of het toxine als vreemd markeren. De antilichamen markeren deze antigenen dan voor vernietiging. Bij deze aanval zijn vele cellen, eiwitten en chemische stoffen betrokken. De antilichamen werken samen met het complimentsysteem dat bestaat uit eiwitten.

#3. Het lymfestelsel

Het lymfestelsel is een netwerk van kwetsbare buisjes door het hele lichaam. De belangrijkste taken van het lymfestelsel zijn:

• Het vochtgehalte in het lichaam te regelen;
• Reageren op bacteriën;
• Afrekenen van kankercellen;
• Afrekenen met celproducten die anders tot ziekten of aandoeningen zouden leiden;
• Een deel van de vetten uit onze voeding opnemen uit de darm.

Het lymfestelsel bestaat uit:

• Lymfeknopen (ook wel lymfeklieren genoemd) – die microben opvangen;
• Lymfevaten – buizen die lymfe vervoeren, de kleurloze vloeistof die de weefsels van uw lichaam baadt en infectiebestrijdende witte bloedcellen bevat;
• Witte bloedcellen (lymfocyten).

#4. De milt

De milt is een bloedfilterend orgaan dat microben verwijdert en oude of beschadigde rode bloedcellen vernietigt. Het maakt ook ziektebestrijdende onderdelen van het immuunsysteem (waaronder antilichamen en lymfocyten).

#5. Het beenmerg

Beenmerg is het sponsachtige weefsel dat zich in de botten bevindt. Het produceert de rode bloedcellen die ons lichaam nodig heeft om zuurstof te vervoeren, de witte bloedcellen die we gebruiken om infecties te bestrijden, en de bloedplaatjes die we nodig hebben om ons bloed te laten stollen.

#6. De thymus

De thymus filtert en controleert de inhoud van je bloed. Het produceert de witte bloedcellen die T-lymfocyten worden genoemd. In deze geheugencellen worden de herkende microben opgeslagen.

Sommige infecties, zoals griep en verkoudheid, moeten vele malen worden bestreden omdat zo veel verschillende virussen of stammen van hetzelfde virustype deze ziekten kunnen veroorzaken. Wanneer je verkouden wordt of griep krijgt van één virus, ben je niet immuun voor de andere virussen.

#7. Extra afweermechanismen

Naast het immuunsysteem heeft het lichaam verschillende andere manieren om zich tegen microben te verdedigen, waaronder:

• De huid: een waterdichte barrière die olie afscheidt met bacteriëndodende eigenschappen
• De longen: slijm in de longen (flegma) houdt vreemde deeltjes vast, en kleine haartjes (cilia) wuiven het slijm omhoog zodat het kan worden uitgehoest
• Het spijsverteringskanaal: het slijmvlies bevat antilichamen, en het zuur in de maag kan de meeste microben doden
• Andere mechanismen: lichaamsvloeistoffen zoals huidolie, speeksel en tranen bevatten antibacteriële enzymen die het risico op infectie helpen verminderen. Het voortdurend doorspoelen van de urinewegen en de darmen helpt ook.

Koorts als immuunrespons

Bij sommige infecties kan de lichaamstemperatuur stijgen, oftewel koorts ontstaan. Dit is eigenlijk een reactie van het immuunsysteem. Een stijging van de temperatuur kan sommige microben doden. Koorts zet ook het herstelproces van het lichaam in gang.^[2]

Wat zijn de symptomen van een verzwakt immuunsysteem?

• Koude handen: je huid wordt wit en blauw wanneer je aan kou blootgesteld wordt;
• Herhaaldelijke constipatie of diarree: je immuunsysteem geeft je darm negatieve signalen;
• Droge ogen: je ogen voelen zanderig aan en kunnen er rood uitzien;
• Vermoeidheid: je voelt je moe ook na voldoende slapen;
• Lichte koorts: koorts wijst erop dat je lichaam een infectie probeert te bestrijden;
• Hoofdpijn: een infectie kan ervoor zorgen dat je vaak hoofdpijn hebt;
• Huiduitslag: droge en rode huid kan wijzen op een verzwakt immuunsysteem;
• Pijnlijke gewrichten: gewrichten kunnen stijf of gezwollen zijn, en dit vooral in de ochtend;
• Haarverlies: bij autoimmuunziekten kan haarverlies voorkomen;
• Herhaaldelijke infecties: het constant voorkomen van infecties (vb. sinusitis) wijst op een zwak immuunsysteem;
• Gevoelig voor de zon: een zonneallergie met huiduitslag kan wijzen op een zwak immuunsysteem;
• Tintelingen of gevoelloosheid in handen en voeten: je zenuwen kunnen signalen naar je lichaam sturen dat er meer aan de hand is;
• Probleem met slikken: een gezwollen of zwakke slokdarm kan wijzen op een probleem met het immuunsysteem;
• Onverklaarbare gewichtsschommelingen: je valt of komt bij zonder dat je je eetpatroon aanpast;
• Witte huidvlekken: je immuunsysteem kan de pigmentcellen in je huid bevechten;
• Gele huid of ogen: je immuunsysteem valt je levercellen aan, dit kan lijden tot hepatitis.^[3]

Met welke voeding kan je je immuunsysteem versterken?

Met voedingsmiddelen alleen kan je het immuunsysteem versterken. Als je op zoek bent naar manieren om verkoudheden, griep en andere kwalen te voorkomen, dien je je dieet aan te passen.

#1. Citrusvruchten

De meeste mensen wenden zich tot vitamine C tijdens een verkoudheid. Vitamine C helpt namelijk bij het opbouwen van het immuunsysteem. Van vitamine C wordt gedacht dat het de productie van witte bloedcellen verhoogt. Deze zijn essentieel voor het bestrijden van infecties.

Bekende citrusvruchten zijn:

• Grapefruit
• Sinaasappels
• Mandarijnen
• Citroenen
• Limoenen
• Clementines

Omdat je lichaam zelf geen vitamine C produceert of opslaat, heb je dagelijks een portie nodig voor een continue gezondheid. Bijna alle citrusvruchten zijn rijk aan vitamine C. Met zo’n variëteit om uit te kiezen, is het eenvoudig om een ​​beetje van deze vitamine aan elke maaltijd toe te voegen.

#2. Rode paprika’s

Als je denkt dat citrusvruchten van alle fruit of groenten het meeste vitamine C bevatten, vergis je je. Rode paprika’s bevatten namelijk twee keer zoveel vitamine C als citrusvruchten. Ze zijn ook een rijke bron van betacaroteen. Naast het stimuleren van je immuunsysteem, kan vitamine C helpen om je huid gezond te houden. Betacaroteen helpt je ogen en huid gezond te houden.

#3. Broccoli

Broccoli zit boordevol vitamine A, C en E, evenals vele andere antioxidanten en vezels. Broccoli is dus een van de gezondste groenten die je op het menu kunt zetten. De sleutel om zijn kracht intact te houden is om hem zo min mogelijk te koken – of beter nog, helemaal niet.

Meer lezen: De gezondheidsvoordelen van broccoli

#4. Knoflook

Knoflook is te vinden in bijna elke keuken. Het geeft eten extra smaak en het is een must-have voor je gezondheid. Vroege beschavingen erkenden de waarde van knoflook bij het bestrijden van infecties.

Volgens het National Center for Complementary and Integrative Health kan knoflook ook helpen de bloeddruk te verlagen en de verharding van de slagaders te vertragen. De immuunbevorderende eigenschappen van knoflook lijken te komen van een zware concentratie van zwavelhoudende verbindingen, zoals allicine.

Meer lezen: Knoflook verbetert je gezondheid

#5. Gember

Gember is een ander ingrediënt dat veel mensen gebruiken tijdens ziekte. Gember kan helpen om ontstekingen te verminderen, wat bijvoorbeeld nuttig is bij een zere keel. Gember helpt tevens bij het verminderen van misselijkheid.

Het actieve deel in gember betreft gingerol, een verwant van capsaïcine. Gingerol helpt bij chronische pijn en bezit cholesterolverlagende eigenschappen.

Meer lezen: De gezondheidsvoordelen van gember

#6. Spinazie

Spinazie heeft is rijk aan vitamine C, antioxidanten en betacaroteen, wat de infectie-bestrijdende eigenschap van ons immuunsysteem kan verhogen. Net als bij broccoli is spinazie het gezondst als het zo weinig mogelijk wordt gekookt, zodat het zijn voedingsstoffen behoudt. Licht koken verbetert echter de vitamine A en zorgt ervoor dat andere voedingsstoffen uit het oxaalzuur vrijkomen.

#7. Yoghurt

Het best kies je voor yoghurt met “levende en actieve culturen”, zoals Griekse yoghurt. Deze culturen kunnen je immuunsysteem stimuleren om ziektes te bestrijden. Koop gewone yoghurt in plaats van de soorten die zijn voorgekookt en beladen met suiker. Je kunt yoghurt zelf zoeter maken met behulp van fruit en honing.

Yoghurt kan eveneens een geweldige bron van vitamine D zijn, dus probeer merken te kiezen die verrijkt zijn met vitamine D. Vitamine D helpt bij de regulatie van het immuunsysteem en zou de natuurlijke afweer van ons lichaam tegen ziekten versterken.

#8. Kefir

Kefir is een gefermenteerde drank die levende culturen van gunstige bacteriën bevat. Uit onderzoek blijkt dat het drinken van kefir het immuunsysteem kan stimuleren.

Volgens een beoordeling uit 2017 hebben verschillende onderzoeken aangetoond dat regelmatige consumptie van kefir kan helpen bij:

• Het bestrijden van nefaste bacteriën
• Het verminderen van ontstekingen
• Het laten toenemende van de antioxidante activiteit

Het merendeel van het onderzoek dat dit ondersteunt, werd uitgevoerd op dieren of in een laboratorium. Onderzoekers zouden aanvullend onderzoek moeten uitvoeren om te begrijpen hoe kefir ziekten bij mensen kan voorkomen.

#9. Amandelen

In relatie tot verkoudheden, wordt altijd gesproken voer vitamine C maar zelden over vitamine E. Vitamine E is echter de sleutel tot een gezond immuunsysteem. Het is een in vet oplosbare vitamine, wat betekent dat het vereist dat de aanwezigheid van vet goed wordt geabsorbeerd.

Noten, zoals amandelen, zitten boordevol vitaminen en gezonde vetten. Een portie van een halve kop, ongeveer 46 gepelde amandelen, levert bijna 100 procent van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitamine E.

#10. Kurkuma

Kurkuma is een ingrediënt dat vaak in curry wordt gebruikt. Deze felgele, bittere specerij wordt bovendien ook al jaren gebruikt als ontstekingsremmer bij de behandeling van zowel artrose als reumatoïde artritis. Onderzoek toont ook aan dat hoge concentraties curcumine, die de kurkuma zijn onderscheidende kleur geven, kunnen helpen de door inspanning geïnduceerde spierschade te verminderen.^[4]

#11. Groene thee

Zowel groene als zwarte thee zitten vol flavonoïden, een soort antioxidant. Waar groene thee echt in uitblinkt, is de hoeveelheid epigallocatechinegallaat of EGCG, een andere krachtige antioxidant. Van EGCG is aangetoond dat het de immuunfunctie verbetert. Het gistingsproces dat zwarte thee doormaakt vernietigt veel van de EGCG. Groene thee daarentegen is gestoomd en niet-gefermenteerd, waardoor de EGCG behouden blijft.

Groene thee is ook een goede bron van het aminozuur L-theanine. L-theanine kan helpen bij de productie van kiembestrijdende verbindingen in je T-cellen.

Meer lezen: Effecten van groene thee

#12. Papaja’s

De papaja is nog een vrucht geladen met vitamine C. Je kunt 224 procent van de dagelijks aanbevolen hoeveelheid vitamine C in een enkele papaja vinden. Papaja’s bevatten ook een spijsverteringsenzym genaamd papaïne dat ontstekingsremmende effecten heeft.

Papaja’s zijn bovendien rijk aan kalium, vitamine B alsook foliumzuur, die allemaal gunstig zijn voor je algehele gezondheid.

#13. Kiwi’s

Net zoals papaja’s bevatten kiwi’s heel wat essentiële voedingsstoffen, waaronder foliumzuur, kalium, vitamine K en vitamine C. Vitamine C stimuleert de witte bloedcellen om infecties te bestrijden, terwijl de andere voedingsstoffen van de kiwi de rest van je lichaam goed laten functioneren.

#14. Gevogelte

Als je ziek bent, is kippensoep meer dan alleen een goed voedsel met een placebo-effect. Het helpt de symptomen van verkoudheden te bestrijden en helpen ziekte te voorkomen. Pluimvee, zoals kip en kalkoen, bevat veel vitamine B6. Ongeveer 300 gram kalkoen- of kippenvlees bevatten 40 tot 50 procent van de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid vitamine B6.

Vitamine B6 is een belangrijke speler in heel wat chemische lichaamsreactie. Het is ook van vitaal belang voor de vorming van nieuwe en gezonde rode bloedcellen. Een voorraad bouillon gemaakt door het koken van kippenbotten bevat gelatine, chondroïtine en andere voedingsstoffen ie nuttig zijn voor de darm in het specifiek en de immuniteit in het algemeen.

#15. Zonnebloemzaden

Zonnebloempitten bevatten verschillende voedingsstoffen, waaronder fosfor, magnesium en vitamine B6. Ze bevatten tevens vitamine E, een krachtige antioxidant.

Vitamine E is belangrijk bij het reguleren en behouden van de werking van het immuunsysteem. Andere voedingsmiddelen met grote hoeveelheden vitamine E zijn avocado’s en donkere bladgroenten.

#16. Vette vis

Zalm, tonijn en sardines zijn goede voorbeelden van vis rijk aan omega-3 vetzuren. Volgens een rapport uit 2014^[5] kan langdurige inname van omega-3 vetzuren het risico op reumatoïde artritis verminderen.

Reumatoïde artritis is een chronische auto-immuunziekte die optreedt wanneer het immuunsysteem ten onrechte een gezond deel van het lichaam aanvalt.

#17. Schaaldieren

De meeste mensen denken niet aan schaaldieren als ze hun immuunsysteem proberen te versterken. Schaaldieren zitten echter boordevol zink.

Zink krijgt niet zoveel aandacht als veel andere vitamines en mineralen, maar ons lichaam heeft het nodig zodat onze immuuncellen kunnen functioneren zoals bedoeld. Soorten schelpdieren met een hoog gehalte aan zink betreffen krab, mosselen en kreeft.

Houd er rekening mee dat je je moet houden aan de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid zink. Voor volwassen mannen is 11 milligram het maximum en voor vrouwen is het 8 mg. Te veel zink kan de werking van het immuunsysteem remmen.^[6]

#18. Bosbessen

Bosbessen bevatten een soort flavonoïde genaamd anthocyanine, dat antioxiderende eigenschappen heeft die het immuunsysteem stimuleren. Een studie uit 2016^[7] merkte op dat flavonoïden een essentiële rol spelen inzake het afweersysteem van de luchtwegen.

Onderzoekers ontdekten dat mensen die voedingsmiddelen rijk flavonoïden nuttigen, minder kans op hadden op een infectie van de bovenste luchtwegen evenals verkoudheden.

Meer lezen: Blauwe bessen tegen veroudering

#19. Zwarte chocolade

Donkere chocolade bevat een antioxidant, theobromine genaamd, dat kan helpen het immuunsysteem te stimuleren door de lichaamscellen te beschermen tegen vrije radicalen. Ondanks de potentiële voordelen, bevat donkere chocolade veel calorieën en verzadigd vet, dus het is belangrijk om het met mate te eten.

Meer lezen: De genezende eigenschappen van cacao

#20. Zoete aardappel

Zoete aardappelen zijn rijk aan betacaroteen, een type antioxidant dat de schil van de aardappelen zijn oranje kleur geeft. Beta-caroteen is een bron van vitamine A. Het helpt om de huid gezond te maken en kan zelfs enige bescherming bieden tegen huidbeschadiging door UV-straling.^[8]

Welke supplementen zijn er om je immuniteit te versterken?

#1. Vitamine D3

Vitamine D-deficiëntie is een van de meest voorkomende vitaminetekorten bij volwassenen. Uit een onderzoek van de Mayo Clinic blijkt dat maar liefst 57 procent van de volwassenen een tekort heeft aan deze “zonneschijn” vitamine.

Onderzoek heeft tevens aangetoond dat een tekort aan vitamine D3 specifiek geassocieerd is met verhoogde auto-immuniteit (het lichaam valt zichzelf aan) en een verhoogde vatbaarheid voor infecties. Volwassenen kunnen vitamine D3 (cholecalciferol) in de reguliere capsulevorm innemen op niveaus tussen 1.000 IE en 5.000 IE per dag.

#2. Vitamine B6 en B12

Deze twee B-vitamines zijn verantwoordelijk voor de ondersteuning van het immuunsysteem: B12 en B6. Vitamine B12 beheert celdeling en groei, en daarom kan een tekort aan deze vitamine de groei van witte bloedcellen belemmeren.

Vitamine B6 is essentieel voor het ondersteunen van biochemische reacties in het immuunsysteem. Een tekort aan deze voedingsstof kan leiden tot een verminderde reactie van de witte bloedcellen. Bovendien helpen de B-vitaminen de darmflora te beschermen tegen ziekteverwekkers.

#3. Vitamine C en zink

De verschillende cellen van het immuunsysteem (fagocyten en T-cellen) slaan vitamine C op om hun taken te kunnen uitvoeren. Daarnaast is het aangetoond dat zink infecties kan bestrijden en wonden kan helpen genezen.

Ondanks deze therapeutische eigenschappen bestaat al geruime tijd controverse over de vraag of vitamine C en zink kunnen bijdragen tot de preventie en behandeling van verkoudheden. Een groot aantal gerandomiseerde, gecontroleerde interventieonderzoeken heeft dit debat echter opgelost.

Deze onderzoeken documenteren dat een adequate inname van vitamine C (tot 1 g) en zink (tot 30 mg) de symptomen verlichten en de duur van infecties van de luchtwegen net als verkoudheden verkorten. Bovendien verminderen vitamine C en zink de incidentie van longontstekingen, malaria en diarree, die vooral bij kinderen in ontwikkelingslanden voorkomen.

#4. Probiotica

Van alle bovengenoemde supplementen, zjjn probiotica de meest efficiënte immune boosters. Dit komt omdat hun werkingsmechanisme zo uiteenlopend is: probiotica beïnvloeden de dendritische cellen, de epitheelcellen, de T-cellen, de lymfocyten alsook de B-cellen.

Probiotica helpen de barrièrefunctie van de darmwand te versterken, waardoor de kans kleiner wordt dat bacteriën in de darmen in de bloedbaan terechtkomen (= lekkende darm). Van alle gezonde bacteriestammen zijn er vier door onderzoekstudies bewezen die een aanzienlijke invloed hebben op het immuunsysteem:

1. Lactobacillus rhamnosus GG
2. Bifidobacterium animalis
3. Lactobacillus paracasei
4. Lactobacillus acidophilus ^[9]