Als je je moe en gestresseerd voelt kan het moeilijk zijn om de dag door te komen. De natuur heeft met adaptogenen een goede oplossing. Adaptogenen worden al eeuwenlang gebruikt in traditionele Chinese en Ayurvedische geneeskunde om energie op te wekken, de gemoedstoestand te verbeteren en stress te verminderen.
Wat zijn adaptogenen?
Adaptogenen zijn een unieke groep van natuurlijke ingrediënten die de weerstand tegen schadelijke fysieke, chemische en biologische factoren versterken. Adaptogenen sturen hun functie bij naargelang de tekorten in je lichaam. Ze versterken zo de respons van het lichaam op stress en maken het omgaan met angst en vermoeidheid eenvoudiger.
Zweeds onderzoek heeft aangetoond dat adaptogenen kunnen helpen bij het verminderen van stress, vermoeidheid, depressie en angsten, alsook het het verbeteren van je prestaties.[1]
Hoe werken adaptogenen?
Wanneer we te maken hebben met stressfactoren, lichamelijk of geestelijk, is ons lichaam onderhevig aan het algemeen aanpassingssyndroom (AAS). AAS bestaat uit drie fasen: alarm, weerstand en uitputting.
1. Alarmreactiefase
De alarmreactiefase verwijst naar de eerste symptomen die het lichaam ervaart bij stress. Je natuurlijke reactie bereidt je voor om te vluchten of om te vechten. Je hartslag neemt toe, je bijnieren laten cortisol vrij en je ervaart een adrenalineboost, wat de energie verhoogt.
2. Weerstandsfase
Na de eerste schok, begint het lichaam zichzelf te herstellen. Er komt minder cortisol vrij en je hartslag en bloeddruk beginnen te normaliseren. Hoewel je lichaam de herstelfase ingaat, blijft het een tijdje alert. Nadat de stress geweken is, blijft je lichaam zichzelf herstellen totdat je hormoonspiegels, hartslag en bloeddruk hun normale niveaus bereiken.
Sommige stress blijft lang voortduren. Je lichaam past zich dan automatisch aan en blijft stresshormonen afscheiden. Als de weerstandsfase te lang duurt zonder pauzes kan dit leiden tot de uitputtingsfase. In de weerstandsfase voel je je prikkelbaar, gefrustreerd en kan je je moeilijk concentreren. Adaptogenen helpen ons om langer in de weerstandsfase te blijven, via een stimulerend effect dat de uitputting tegenhoudt.
3. Uitputtingsfase
Deze fase is het resultaat van langdurige of chronische stress. Het langdurig worstelen met stress kan je fysiek, emotioneel en mentaal o sterk belasten dat je lichaam geen kracht meer heeft om stress te bestrijden. Je kunt het opgeven of het gevoel hebben dat je situatie hopeloos is. Tekenen van uitputting zijn onder andere vermoeidheid, burn-out, depressie, angst en een verminderde stresstolerantie.[2]
Stress bestrijden met adaptogenen
Cordyceps paddenstoel
Paddenstoelen zoals de reishi en de cordyceps verbeteren de activiteit van de bijnieren en de stressresponsen. De cordyceps-variant helpt ook bij het versterken van het immuunsysteem. Paddenstoelen hebben een positief effect op de microbiota en ondersteunen de cellulaire activiteit door hun efficiënte en energie aan te scherpen.
Ginseng
Aziatische ginseng is de meest bekende adaptogeen. Het wordt voornamelijk gebruikt om een gebrek aan energie tegen te gaan, vooral bij ouderen en mensen met een slecht immuunsysteem. Er bestaat ook een Amerikaanse variant die een meer kalmerende werking heeft en perfect is voor mensen met een angststoornis. Onderzoek toont ook aan dat ginseng het werkgeheugen aanzienlijk verbetert.
Ashwagandha
Ashwagandha of Indische ginseng wordt al jaren door wetenschappers bestudeerd. Dit kruid stabiliseert de cortisolniveaus in het lichaam en verbetert de resistentie tegen stress. Daarnaast reguleert dit adaptogeen het geheugen, de levenskwaliteit en de balans in de schildklier.
Kurkuma
Curcumine, de felgele chemische stof in kurkuma, speelt een rol in metabole en cellulaire functies en beïnvloedt meer dan 100 moleculaire paden in het lichaam. Curcumine werkt in de eerste plaats als ontstekingsremmer, maar kan ook een rol spelen bij angst en depressie.
Saffraan
Saffraan is niet alleen een fantastisch smakende specerij, maar heeft ook adaptogene eigenschappen. Saffraan is een krachtig antioxidant dat beschermt tegen ontstekingen, stress en depressie. Bovendien helpt saffraan om de vreetbuien die gepaard gaan met emotionele stress te onderdrukken. Dit helpt om buikvet te bestrijden.[3]
Rhodiola
Rhodiola rosea of rozewortel is een plant die groeit in Noord-Amerika en Europa, en helpt bij de regulatie van het stresshormoon cortisol. Wanneer je gestresseerd bent, zijn je cortisolniveaus enerzijds te hoog of anderzijds te laag. Je kunt je dus ofwel opgejaagd, ofwel uitgeput voelen. Deze plant zorgt ervoor dat je cortisolniveaus normale waarden aannemen.
Maca
Deze energiebooster is afkomstig uit de Peruaanse Andes en geeft energie aan het vermoeide lichaam. Daarnaast balanceert het de hormoonhuishouding in het lichaam. Tot slot is maca een voedingsstof die de bloedcirculatie in het lichaam verbetert.
Zoethout
Deze populaire Chinese adaptogeen wordt gebruikt om energieniveaus en het uithoudingsvermogen op te krikken, de immuniteit te boosten, en de zwezerik te beschermen tegen cortisolschade. Daarnaast reguleert zoethout de cortisolniveaus, helpt het maagzweren te voorkomen en vermindert hoge niveaus van mannelijke hormonen in vrouwen.
Heilig basilicum
Dit kruid, ook wel bekend als tulsi, is een populair Ayurvedisch middel om stressniveaus te verlagen. Dit middel helpt om het stresshormoon corticosteron te verlagen, de functies van neurotransmitters te verbeteren en stressparameters te verminderen. Dit kruid wordt het best in theevorm opgenomen.
Kanna
Er is nog niet zoveel bekend over deze Zuid-Afrikaanse plant, maar recente studies hebben aangewezen dat kanna helpt bij het verbeteren van het welzijn en het verminderen van stress.
Astralaguswortel
De astralagus-plant wordt veelvuldig gebruikt in de traditionele Chinese geneeskunde. Het helpt bij het oplossen van vermoeidheid, verlies van eetlust en diarree, en versterkt het immuunsysteem. Het is een aanrader voor mensen die vaak infecties krijgen aan de bovenste luchtwegen.
Blauwe monnikskap
Aconitum papellus of blauwemonnikskap helpt bij het bestrijden van geestelijke gezondheidsproblemen. Deze Europese plant bestrijdt stress, ergernissen, overgevoeligheid en werkt het best in combinatie met gedragstherapie of mindfulness.
Wilde passiebloem
De Passiflora incarnata wordt al jaren gebruikt als behandeling van stress en rusteloze slaap. Dit adaptogeen is veilig en interfereert niet met de hormonale as van het brein. Het kan op verschillende manieren genuttigd worden.
Alzheimerplantje
De Bacopa monnieri, beter bekend als het alzheimerplantje, reduceert de effecten van fysiologische stress – zoals zware oefeningen – vooral wanneer het voordien wordt ingenomen. Het verbetert het geheugen van zowel gezonde mensen als van mensen die een cognitieve achteruitgang ervaren. Deze plant zou ook helpen bij het beter onthouden en terugroepen van aangeleerde stof.[4][5]
Bronnen