De vlierbes of Sambucus Nigra komt over de hele wereld voor. Hij is familie van het muskuskruid en hij bloeit overal. De plant past zich aan in alle omstandigheden en wordt geoogst van september tot eind oktober.
In de zwarte besjes zitten pitten waardoor deze behoren tot de steenvruchten. De vlierbessen groeien in schermen, kleine trosjes die enorm veel besjes bevatten. Het gebruik van vlierbessen en het planten van een vlierstruik is al eeuwen oud.
Vlierbes in de loop van de geschiedenis
De vlierbes geniet al sinds het begin der tijden een hoog aanzien. Men kon zelfs pitten van de vlierbessen terugvinden uit het stenen tijdperk. Doordat deze op bepaalde plaatsen in grote hoeveelheden voorkwamen, wist men dat vlierbessen als voedingsmiddel gediend hebben.
De vlier werd door de Germaanse volkeren beschouwd als een heilige struik die gewijd werd aan de god Thor. Deze moest bescherming geven tegen heksen en boze geesten. Ook de Kelten beschouwden de vlier als beschermingsmiddel tegen kwade geesten uit de onderwereld.
De medicinale werking van de vlierbes werd al vijf eeuwen v.C. beschreven door bekende geleerden. Hippocrates, de vader van de geneeskunde, beschreef de vlierbes als een middel om oedemen te verdrijven. Zelfs onze ouders gebruikten vlierbessiroop om verkoudheden, griep en infecties van de bovenste luchtwegen mee te behandelen.
Geneeskrachtige bestanddelen van de vlierbes
Recent onderzoek heeft uitgewezen dat de geneeskrachtige werking van de vlier afkomstig is van de verschillende voedingsstoffen die aanwezig zijn in deze donkerpaarse bessen. Deze voedingsstoffen zijn tannines, aminozuren, carotenoïden, bio-flavonoïden, rutine, en vitamines A, B en C. Een van de grootste voordelen van vlierbessen zijn hun immuniteitsverhogende eigenschappen. Verder bevatten de besjes een vierde van de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid vezels.
Toepassing van vlierbessen
1. Vlierbes tegen luchtwegaandoeningen
De vlierbes is dan ook een geschikt product om veel voorkomende aandoeningen zoals verkoudheid, griep, een verstopte neus, luchtwegaandoeningen en gistinfecties mee te behandelen. De antivirale activiteit van vlierbessen extract is zelfs zo krachtig dat ze het influenza A- en B-virus remt in hun groei en hierdoor de duur van de grieptoestand aanzienlijk verkort.
2. Vlierbessen ondersteunen het hart
Vlierbesextract helpt de aanmaak van slechte cholesterol voorkomen, waardoor het ontstaan van hart-en vaatziekten drastisch zal verminderen. Vlierbessen kunnen verder ook de urinezuurniveaus in het bloed verlagen. Urinezuur verhoogt de bloeddruk en heeft negatieve effecten op het hart.
Daarnaast hebben vlierbessen en hun sap hebben een positieve invloed op de gevolgen van chronische aandoeningen zoals diabetes. Ze bevorderen de afscheiding van insuline en verbeteren de bloedsuikerniveaus.
3. Vlierbes als antioxidant
De bio-flavonoïden in deze vlierbes zijn anthocyanen die helpen om celbeschadiging veroorzaakt door slechte voeding, milieuvervuiling en stress tegen te gaan.[1]
In vitro studies geven daarnaast specifiek aan dat de vlierbes enkele chemopreventieve eigenschappen heeft, die kunnen helpen bij het remmen, vertragen of omkeren van de vorming van kanker.
4. Vlierbes als diureticum en laxeermiddel
Een diureticum is een stof die de urineproductie bevordert. Artsen schrijven diuretica voor wanneer het lichaam te veel vocht vasthoudt, wat een veel voorkomend probleem is bij oudere volwassenen.
Dankzij het vermogen om als een natuurlijk diureticum te werken, is aangetoond dat vlierbessen zowel de urine als stoelgang bevorderen, wat helpt om het vasthouden van vocht te vermijden.[2]
Het gebruik van de vlierbes
De bessen zijn behoorlijk wrang en moeten gekookt worden om gegeten te worden. De bloemen hebben een delicaat aroma en kunnen rauw of gekookt worden gegeten.
De bessen kunnen tevens gebruikt worden in de vorm van vlierbessap. Vlierbessensap verbetert de spijsvertering, elimineert afvalstoffen en geeft het lichaam weer de nodige energie. Toch kan men het sap slechts in kleine hoeveelheden drinken omdat het diarree kan geven. Vlierbesextracten kunnen ook in tabletten of capsules gekocht worden die hoge dosissen anthocyaan bevatten.
Ongekookte bessen kunnen niet gebruikt worden omdat ze giftige stoffen bevatten die misselijkheid en braken kunnen veroorzaken. Ook moet je de rode vlierbessen steevast vermijden. Verder kan je vlierbessen maar beter vermijden als je medicatie neemt tegen auto-immuunziekten.[3]
Bronnen
| ↑1 | 8 maart 2018, Elderberry: Benefits and Dangers |
| ↑2 | 10 juli 2019, Elderberry Benefits for Colds, Flus, Allergies and More |
| ↑3 | 27 maart 2020, The Health Benefits of Elderberry |