Welke bijwerkingen heeft kurkuma?
Gepubliceerd op 16 februari 2021 - Laatst bijgewerkt op 04 juni 2021
Laatst bijgewerkt op 4 juni 2021
Kurkuma is een populair geel kruid afkomstig uit Zuid-Azië. Het is een essentieel ingrediënt in veel Indiase gerechten. Het wordt ook geconsumeerd vanwege zijn gezondheidsvoordelen.
Supplementen van kurkuma, of curcumine – het belangrijkste actieve ingrediënt – worden steeds gebruikelijker, ook in het westen. Sommige mensen zijn echter bezorgd over de mogelijke bijwerkingen van hoge dosis kurkuma en curcumine supplementen. Dit krachtige kruid kan namelijk volgens sommige in hoge dosissen meer kwaad, dan goed doen. Dit review onderzoekt het bewijs en zal een conclusie trekken of de aanname: “kurkuma heeft te veel bijwerkingen” juist of onjuist is.
Wat is kurkuma?
Allereerst is het belangrijk om meer informatie over deze kruid op een rijtje te zetten. Kurkuma, ook bekend onder de wetenschappelijke naam Curcuma longa,is een oude Indiase specerij, geneeskrachtig kruid en voedselkleurstof uit de gemberfamilie.
De wortelstengels, wortelstokken genaamd, zijn felgeel of oranje. Ze worden meestal gedroogd en vermalen tot poeder en zijn rijk aan curcuminoïden, plantaardige verbindingen die verantwoordelijk zijn voor de karakteristieke kleur van kurkuma. In Nederland wordt kurkuma vanwege deze felgele kleur dan ook wel geelwortel genoemd. Kurkuma is tevens een essentieel ingrediënt in Indiase curry’s, met zijn smaak beschreven als bitter en peperig. Bijna alle kurkuma ter wereld wordt geteeld en geconsumeerd in India. Kurkuma bestaat voornamelijk uit koolhydraten, meestal zetmeel en vezels. Zoals alle kruiden bevat kurkuma tal van plantaardige verbindingen en voedingsstoffen.
De belangrijkste actieve verbindingen in kurkuma zijn de curcuminoïden. Ze zijn verantwoordelijk voor de oranjegele kleur van kurkuma en de meeste gezondheidsvoordelen. De meest bestudeerde curcuminoïde is curcumine, dat ongeveer 3% kurkuma kan vormen. Wanneer men curcumine als supplement kiest, kan de hoeveelheid curcumine tot wel 95% per dosis zijn.[1]
Commerciële kurkuma- of curcuminepoeders bevatten meestal additieven. Deze omvatten siliciumdioxide, een antiklontermiddel dat klonteren voorkomt. Sommige goedkope kurkumapoeders kunnen ook illegale additieven bevatten die niet op de etiketten staan. Kurkuma-vervalsing wordt hieronder in meer detail besproken en zorgt voor grote vraagtekens bij de gezondheidsvoordelen van deze poeders en supplementen. Hier zullen we hieronder nog verder op ingaan.
Waarom eten mensen kurkuma?
Kurkuma wordt gebruikt als kruiden- en voedselkleurstof en voegt zowel smaak als kleur toe aan voedsel. Zo ziet een curry er mooi geel uit of krijgt een maaltijd extra veel smaak. Kurkuma heeft namelijk een vrij pittige kerry-achtige smaak.
Maar het is niet alleen voor de kleur en smaak dat mensen kurkuma consumeren. Ook wordt het geconsumeerd vanwege zijn gezondheidsvoordelen, die voor het grootste gedeelte zijn toegeschreven aan curcumine, het belangrijkste bio-actieve ingrediënt. Dan wordt kurkuma niet aan gerechten toegevoegd, maar eerder los als supplement gebruikt.
Curcumine supplementen hebben de volgende voordelen, om er maar een paar te noemen:
- Minder ontstekingen: chronische ontsteking wordt geassocieerd met vele (veelal chronische) ziekten. Studies tonen aan dat curcumine supplementen de niveaus van ontstekingen kunnen verminderen. Dit zorgt ervoor dat pijnklachten kunnen afnemen.[2]. Maar is kurkuma ook daadwerkelijk een ontstekingsremmer?
- Verbeterde antioxidantstatus: Curcumine en andere curcuminoïden zijn krachtige antioxidanten die de antioxidantstatus van het lichaam kunnen verbeteren.[3]
- Verbeterde bloedsomloop: Studies suggereren dat curcumine supplementen kunnen bevorderen van de verwijding van bloedvaten, het verhogen van de bloedstroom en het verlagen van de bloeddruk.[4]
- Verminderd risico op een hartaanval: Ze kunnen ook het risico op hartaanvallen verlagen, mogelijk door hun ontstekingsremmende effecten en de verbeterde bloedsomloop.[5]
Dit zijn slechts enkele voorbeelden waarbij kurkuma een positief effect heeft op de gezondheid. Er worden nog veel meer gezondheidsvoordelen toegeschreven aan dit kruid en met name curcumine. Er is echter nog altijd meer wetenschappelijk onderzoek nodig om deze claims te kunnen bevestigen.
Bijwerkingen van kurkuma en curcumine
Zowel kurkuma als curcumine, het belangrijkste actieve ingrediënt, worden over het algemeen beschouwd als veilig en zonder ernstige bijwerkingen. Toch is het belangrijk om voorzichtig om te gaan met het gebruik van kurkuma en curcumine in de vorm van een supplement.
Sommige mensen kunnen namelijk (ernstige) bijwerkingen ervaren wanneer ze kurkuma en curcumine nemen in grote doses innemen. Hieronder leggen we verder uit welke bijwerkingen kunnen optreden en waarom deze bij sommige mensen kunnen ontstaan.
Algemene bijwerkingen
Kurkuma en curcumine lijken over het algemeen goed verdragen te worden. De meest voorkomende bijwerkingen die in klinische studies worden waargenomen, zijn gastro-intestinale bijwerkingen en omvatten
- Constipatie
- dyspepsie
- Diarree
- Opgezette buik
- Reflux
- Misselijkheid
- Braken
- Gele ontlasting
- Maagpijn
Wanneer je gevoelige darmen of een slecht verteringssysteem hebt, is het dus raadzaam om extra voorzichtig om te gaan met dit kruid en supplement.
Vanwege hun vermogen om galafscheiding te verhogen, mogen kurkuma en curcumine niet worden ingenomen door personen met obstructie van het galkanaal, cholangitis, leverziekte, galstenen en andere galziekte. Wanneer je gepredisponeerd bent voor gal- of nieraandoeningen, wordt het gebruik van kurkuma sterk afgeraden. Dit is ten zeerste bij het gebruik van supplementen waarbij er een hoge dosis wordt toegediend.
Kurkuma is ook gekoppeld aan een aantal negatieve interacties met sommige conventionele geneesmiddelen vanwege de invloed ervan op sommige cytochroom P450-enzymen, P-glycoproteïne en OATP-transporters. Bij o.a. de volgende medicatie is voorzichtigheid geboden:
- Antistollingsmiddelen of antiaggregantia
- Anti-diabetes medicatie
- Chemotherapie
- Hormoonvervangingstherapie
- IJzer
- Statines
- Antibiotica
Patiënten die geneesmiddelen gebruiken met een geringe therapeutische index of, geassocieerd met significante bijwerkingen, zoals antikanker of immunosuppressiva, moeten kurkuma en curcumine met voorzichtigheid gebruiken.
Kurkuma
Kurkuma bevat ongeveer 2% oxalaat. Bij hoge doses kan dit bijdragen aan nierstenen bij daarvoor vatbare mensen. Het is daarom altijd raadzaam om hiervoor op te letten, wanneer je al eens last hebt gehad van nierstenen of andere schade aan jouw nieren hebt gehad.[6]
Bovendien zijn niet alle commerciële kurkumapoeders puur kurkuma. Sommige zijn zelfs vervalst met goedkopere en potentieel giftige ingrediënten die niet op het etiket staan. Zorg er daarom altijd voor dat je van een gerenommeerd merk supplementen aanschaft en niet zomaar goedkope supplementen online besteld. Vraag het liefst een arts of medisch specialist om advies qua aanschaf van supplementen.
Studies hebben ook aangetoond dat commerciële kurkumapoeders vulstoffen kunnen bevatten zoals cassavezetmeel of gerst, tarwe of roggemeel. Het eten van kurkuma dat tarwe, gerst of roggemeel bevat, zal nadelige symptomen veroorzaken bij mensen met glutenintolerantie of coeliakie. Bestudeer daarom goed de ingrediëntenlijst voor inname.[7]
Sommige kurkumapoeders kunnen ook twijfelachtige voedselkleurstoffen bevatten, die worden toegevoegd om de kleur te verbeteren wanneer kurkumapoeders worden verdund met bloem. Een voedselkleurstof die vaak in India wordt gebruikt, is metanilgeel, ook wel zuurgeel 36 genoemd.
Dierstudies tonen aan dat metanilgeel kanker en neurologische schade kan veroorzaken wanneer het in grote hoeveelheden wordt geconsumeerd. Dit wil je natuurlijk niet vrijwillig innemen. Hoewel de toxische effecten van metanil geel niet zijn onderzocht bij mensen, is het illegaal om te gebruiken in de Verenigde Staten en Europa.[8]
Sommige kurkumapoeders kunnen ook hoge hoeveelheid lood bevatten. Dit is een zwaar metaal dat vooral giftig is voor het zenuwstelsel en waar je dus zeker niet te veel van moet binnenkrijgen.[9]
Het is dus raadzaam om goed op te letten bij de aanschaf van kurkuma supplementen. Kies voor een gerenommeerd merk of laat je adviseren door een medisch specialist om zo nadelige gevolgen van de supplementen te vermijden.
Curcumine
Curcumine supplementen worden daarentegen beschouwd als compleet veilig en hebben geen nadelige bijwerkingen. Dit gaat dan in het bijzonder om inname bij lage doses.
Een studie bij 10 volwassenen vond dat het nemen van 490 mg curcumine per dag gedurende een week veroorzaakte geen bijwerkingen.[10] Andere studies toonden aan dat het nemen van doses van 1.200–2.100 mg curcumine per dag gedurende 2-6 weken niet leidde tot duidelijke bijwerkingen.[11]
Sommige mensen ervaren echter milde bijwerkingen bij hogere doses. Bijwerkingen zijn onder meer:
- Spijsverteringsproblemen: mensen kunnen milde spijsverteringsproblemen ervaren, zoals een opgeblazen gevoel, zure reflux,winderigheid en diarree bij dagelijkse doses van meer dan 1.000 mg.
- Hoofdpijn en misselijkheid: doses van 450 mg of hoger kunnen hoofdpijn en misselijkheid veroorzaken bij een klein aantal mensen die meededen aan het onderzoek.
- Huiduitslag: Mensen hebben een huiduitslag gemeld na het nemen van een dosis van 8.000 mg curcumine of meer, maar dit lijkt zeer zeldzaam.[12]
Extreem hoge doses van 1.170 mg per pond (2.600 mg/kg) lichaamsgewicht per dag gedurende 13 weken of tot twee jaar, kunnen ernstige bijwerkingen bij ratten veroorzaken en dit moet dus worden voorkomen. Deze omvatten een toename van de levergrootte, bevlekte vacht, maagzweren, ontstekingen en een verhoogd risico op darm- of leverkanker.[13]
Er is momenteel geen bewijs dat lagere hoeveelheden curcumine ernstige bijwerkingen veroorzaken bij mensen wanneer het over korte periodes wordt ingenomen, hoewel menselijke studies naar de langetermijneffecten nog ontbreken.
Een inname van een lage dosis in wetenschappelijk gezien helemaal veilig en raadzaam. Hoge doses zouden vermeden moeten worden en alleen in samenwerking en toezicht van een medisch specialist aanbevolen mogen worden.
Hoeveel kurkuma is te veel?
Er zijn geen officiële aanbevelingen voor de inname van kurkuma en het maximaal toelaatbare innameniveau is niet geïdentificeerd. Als een algemene regel kun je de aanbevelingen op de verpakking gebruiken. Dit zijn de doses die door de fabrikant worden aanbevolen en onderzocht zijn op schadelijke bijwerkingen. Zorg dat je deze dosis niet overtreft. Er is een reden dat er een algemene aanbevelingsgrens is.
Aan de andere kant zijn er enkele officiële richtlijnen voor de inname van curcumine. Het Gemengd Comité van deskundigen van de FAO/WHO inzake levensmiddelenadditieven (JECFA) heeft de aanvaardbare inname via de voeding vastgesteld op 1,4 mg per pond (3 mg/kg) lichaamsgewicht per dag. Dit rekensommetje kun je voor jouw eigen gewicht gebruiken en zo berekenen hoeveel gram veilig is voor jou. Voor een man van 178 pond (81 kg) zou dit zich vertalen in 239 mg per dag.[14]
Een review concludeerde dat doses van 3,600–8,000 mg per dag geen ernstige bijwerkingen veroorzaken. Zelfs enkelvoudige doses van 12.000 mg worden doorgaans goed verdragen.[15]
Let goed op jouw eigen reactie na de inname van het supplement. Ervaar je bijwerkingen? Stop dan of pas de dosis aan. Doe dit niet op eigen gevoel, maar schakel dan altijd een medisch specialist of jouw huisarts in voor advies en verdere informatie.
Hoe kurkuma kwaliteit garanderen
Sommige kurkumapoeders bevatten goedkope vulstoffen die niet op de etiketten worden vermeld. Dit mag niet volgens de Europese wetgeving, maar het kan via online verkooppunten lastig te controleren zijn. Deze vervalste poeders zijn moeilijk te identificeren zonder een chemische analyse. De beste gok is om kurkuma te kiezen die is gecertificeerd door een gerenommeerd bureau. Vermijd daarom standaard onveilige webshops en kies voor een kwalitatief merk en verkooppunt.
Je bijvoorbeeld zoeken naar kurkuma dat biologisch is gecertificeerd door het Amerikaanse ministerie van Landbouw (USDA) of waar een geldig EU certificaat op zit. Deze moeten namelijk door een strenge veiligheidscontrole voldoen voordat ze dit certificaat op hun product mogen gebruiken.
Als je kurkuma of curcumine supplementen wilt kopen, selecteer supplementen die een kwaliteitscertificering door een derde partij hebben. Verschillende bedrijven bieden kwaliteitscertificeringen voor supplementfabrikanten. Zoek naar hun zegel op de verpakking van producten, of ga naar hun websites om te zien welke supplementen ze hebben gecertificeerd. Je kunt ook om advies vragen bij jouw huisarts.
Conclusie
Kurkuma en curcumine supplementen lijken geen ernstige bijwerkingen te hebben. Sommige mensen kunnen echter gevoelig zijn voor milde ongemakken, zoals hoofdpijn of diarree, bij hoge doses of met predisponerende ziektes.
Houd er rekening mee dat kurkuma van lage kwaliteit kan worden vervalst met goedkope vulstoffen, zoals tarwezetmeel, wat nadelige symptomen zal veroorzaken bij mensen met glutenintolerantie. Koop daarom nooit bij een ongecertifieerde webshop en kijk altijd op de verpakking of het is voorzien van een goedkeuring van de EU. Bij klachten is het verstandig om direct te stoppen met de suppletie.[16] Ga in ieder geval nooit zomaar een hoge dosis kurkuma slikken, zonder dit goed te bespreken met een medisch specialist.[17]
Bronnen