Bijna iedereen kent vitamine A en bètacaroteen, vitamines die behoren tot de groep van de carotenoïden en bekend zijn bij het grote publiek als producten ter bevordering van het zicht.
Tot deze grote groep behoren ook twee minder gekende, maar daarom niet minder interessante bio-actieve stoffen: luteïne en zeaxanthine.
De laatste jaren is steeds meer gebleken dat deze twee antioxidanten vooral ter hoogte van het netvlies van de ogen een belangrijke beschermende werking hebben met langer behoud van een goed gezichtsvermogen.
Luteïne en zeaxanthine oefenen namelijk een preventieve werking uit tegen maculaire degeneratie, de hoofdoorzaak van achteruitgang van het zicht voorbij de leeftijd van 50.Tijd dus voor een grondige voorstelling.
Maculairedegeneratie, hoofdoorzaak slechtziendheid
Maculairedegeneratie of Age Related Macular Degeneration (ARMD) is een leeftijdsgebonden, degeneratieve aandoening van de macula lutea of de “gele vlek” in het netvlies of retina.
Maculaire degeneratie komt in onze leefwereld, onder meer door het vergrijzen van de bevolking, de verarming van de voeding en de toegenomen vrije radicalendruk in het milieu, steeds meer voor.
De macula lutea of de gele vlek ligt ongeveer in het centrum van het netvlies en bestaat uit een sterke concentratie van fotoreceptoren of lichtgevoelige cellen, vooral de zogeheten kegeltjes die instaan voor een gedetailleerd en gekleurd beeld. De macula is dan ook voor een groot verantwoordelijk voor het centrale deel van ons gezichtsveld.
Leeftijdsgebonden maculaire degeneratie of de achteruitgang in kwaliteit van de gele vlek is één van de hoofdoorzaken van centrale slechtziendheid (met behoud van zijzicht) en blindheid, waarvoor eigenlijk nog geen afdoende behandeling bestaat. Steeds meer mensen krijgen vanaf de leeftijd van 50 jaar af te rekenen met de eerste verschijnselen van deze aandoening.
Maculaire degeneratie moet wel onderscheiden worden van een andere belangrijke oorzaak van gezichtsafname: diabetische retinopathie. Bij deze aandoening ontstaat door diabetes een abnormale proliferatie (woekering) van haarvaten in het netvlies, waardoor lichtstralen moeilijker de fotoreceptoren bereiken.
Oorzaken
Maculaire degeneratie berust in hoofdzaak op de aantasting van de retina door vrije radicalen, gekoppeld aan een gebrek aan voldoende antioxidanten ter bescherming daartegen.
Dit verklaart waarschijnlijk voor een deel de toename van dit beeld de laatste decennia: aan de ene kant is de vrije radicalendruk bij de westerse mens groter geworden door de toename van schadelijke en lichaamsvreemde stoffen in het milieu en voeding en door de toename van stralingsschade, aan de andere kant is de aanvoer van antioxidanten via een volwaardige voeding en verse groenten en fruit verminderd.
Maar in het ontstaan van maculaire degeneratie spelen ook nog andere factoren een rol zoals blootstelling aan zonlicht, roken, blootstelling aan rook, hoge bloeddruk en alcoholgebruik.
Risicogroepen voor tekorten
Bepaalde mensen vertonen sneller tekorten aan luteïne en zeaxanthine of hebben een verhoogde behoefte aan:
- rokers
- alcoholgebruikers: vooral bij meer dan 2 glazen per dag
- zonnekloppers
- adolescenten
- ouderen
- mensen met spijsverteringsstoornissen en dus verminderde absorptie
Bijkomende gunstige werkingen
Luteïne en zeaxanthine vervullen niet alleen een beschermende rol in de ogen. Aangetoond is dat ze ter hoogte van het oog ook helpen cataract of grijze staar, de vertroebeling van de lens, af te remmen.
Verder helpen ze beschermen tegen huidkanker onder invloed van ultraviolet licht, tegen darmkanker (colerectale kanker) en vermoedelijk ook tegen borstkanker en tegen aandoeningen van de kransslagaders van het hart.
Bijkomende hulp bij maculaire degeneratie
Dagdosis van 30 mg luteïne en 4000 microgram zeaxanthine, ingenomen als voedingssupplementen, worden beschouwd als ideale hoeveelheden bij of ter preventie van maculadegeneratie.
Luteïne en zeaxanthine kunnen hierbij bijgesprongen worden door de volgende middelen:
- andere antioxidanten, die synergetisch werken met luteïne en zeaxanthine, zoals coenzyme Q10, bètacaroteen en vitamine A, lycopeen, zink, selenium, vitamine C, vitamine E, bioflavonoïden.
- DHA of docosahexaeenzuur: dit meervoudig onverzadigde vetzuur, dat behoort tot de omege-3vetzuren , zorgt als onderdeel van de fosfolipiden in het membraan van fotoreceptoren voor de nodige fluïditeit of vloeibaarheid en dus voor een beter opvangen van lichtsignalen.
- Bosbessen (vaccinium myrtillus): dit zijn niet alleen bronnen van luteïne, zij dragen door hun gehalte aan de bijzondere oligemere procyaniden (OPC’s) ook bij tot de antioxidante bescherming van het netvlies en tot een betere bloedcirculatie in de fijne haarvaten van het netvlies
- Wijnpitten/wijnblad (Vitis vinifera): zijn ook bronnen van oligomere procyaniden.
