Enzymen: Werking & Symptomen bij Tekort

Laatst bijgewerkt op 6 november 2023

Enzymen zijn belangrijk voor je lichaam. Met dit nietszeggende woord weet je echter nog niet wat ze doen. In dit artikel leggen we uit wat enzymen precies zijn, hoe ze werken, wat de symptomen van tekorten zijn en hoe je die tekorten zelf kan behandelen.

Enzymen betekenis

Enzymen zijn hoogwaardige proteïnen die in het lichaam werken als biologische katalysatoren. Naargelang hun vorm en werking kunnen we ze opsplitsen in intracellulaire en extracellulaire enzymen. Het zijn essentiële proteïnen die scheikundige reacties in levende organismen mogelijk maken en bevorderen of katalyseren.

Ze versnellen alle scheikundige reacties en dit zelfs in zeer ongunstige omstandigheden. Er zijn drie soorten enzymen in het lichaam aanwezig: de spijsverteringsenzymen, metabole of systemische enzymen die het lichaam aanmaakt en de voedingsenzymen die opgenomen worden.

Werking van enzymen

Enzymen worden typisch beschreven als de essentie van alle fysische levens. Dit komt omdat alle organen, weefsels en cellen door enzymen geactiveerd worden. Enzymen zijn ook noodzakelijk voor de optimale werking van vitamines en mineralen in het lichaam.

Enzymen bestaan uit twee delen, een eiwitgedeelte en gedeelte dat niet uit eiwitten bestaat. Dat laatste gedeelte kan bijvoorbeeld uit vitaminen bestaan. Ieder enzym bestaat uit aminozuren, de bouwstenen van eiwitten, en heeft één tot twee actieve plaatsen waaraan het zich kan koppelen aan de stof die moet omgezet worden.

Het actief centrum hecht zich vast en er wordt een complex gevormd. Dit complex valt nadien direct uiteen in het eindproduct. Opvallend hierbij is dat het enzym weer in zijn oorspronkelijke vorm vrijkomt. Bepalend voor enzymen is dat ze in kleine hoeveelheden werkzaam zijn, de reactiesnelheid vergroten en zelf niet opgebruikt worden.

Onder de vele functies van enzymen is de voornaamste dat ze ons voedsel omvormen naar chemische structuren die doorheen de celmembranen dringen. Enzymen helpen ook bij de omzetting van het voedsel in nieuwe spieren, beenderen, zenuwen, klieren enzovoort.

Daarbij komt nog dat met de leverenzymen voedsel opgeslagen wordt voor toekomstige energie en tenslotte helpen ze ook de longen, de lever, de nieren, de huid en de dikke darm in het vervullen van hun functies.

Lichaamsprocessen met enzymen

Enzymen zijn katalysatoren die ervoor zorgen dat biochemische reacties plaatsvinden. Ze helpen en versnellen reacties waardoor ze de hoeveelheid energie die nodig is om een reactie te laten plaatsvinden, aanzienlijk verlagen. Zonder hen zouden sommige reacties zelfs niet kunnen plaatsvinden. Een greep uit lichaamsactiviteiten die enzymen nodig hebben:

Energieproductie
Absorptie van zuurstof
Infecties tegengaan en wonden genezen
Ontstekingen verminderen
Het functioneren van RNA en DNA
Voedingscellen in je cellen krijgen
Toxisch afval wegvoeren
Bloedproppen weghalen
Koolhydraten, proteïnen en vetten afbreken
Cholesterol- en triglycerideniveaus reguleren
Regulering van hormonen
Regulering van zenuwimpulsen
Het verouderingsproces vertragen

Enzymen tekort of te hoog

Enzymen kunnen in hun werking geremd worden door de zuurtegraad van het lichaam, de aanwezige hoeveelheid en de temperatuur. Ze werken enkel bij een optimale zuurtegraad en bij temperatuurverhoging wordt de oorspronkelijk enzymactiviteit verhoogd.

Het zijn echter eiwitten waardoor ze snel beschadigd worden. Bij een temperatuur van 41-42°C valt die activiteit zelfs weg. Stoffen die de activiteit verhogen zijn magnesium, mangaan en zink. Daarnaast zijn er ook stoffen die de activiteit van enzymen verlagen of blokkeren zoals gifstoffen, kwik en lood.

Bij enzymentekorten kunnen bepaalde scheikundige reacties niet of onvoldoende gebeuren en kunnen er ziekten optreden. Bij orale inname moet de toediening hoog zijn omdat niet alles opgenomen wordt. Het lichaam bepaalt zelf de hoeveelheid die het opneemt en een overdosering met combinatiepreparaten komt hierdoor niet zo gemakkelijk voor.

Enzymen tekort symptomen

Bij een tekort aan enzymen kunnen allerlei gezondheidsproblemen ontstaan afhankelijk van hun werking. Hieronder overlopen we de drie soorten enzymen en de symptomen die wijzen op tekorten.

De spijsverteringsenzymen

Deze zijn verantwoordelijk voor de afbraak van het voedsel en de opname ervan in de darmwand. Onverteerd voedsel zal in de darmen gaan gisten en gasvorming geven. De enzymen die we hier nodig hebben zijn:

Protease en papaïne voor de vertering van eiwitten.
Amylase om koolhydraten en zetmeel te kunnen afbreken en opnemen.
Lipase die de vetten helpt verteren.
Betaïne dat werkzaam is bij vetten en eiwitten. Zorgt ervoor dat er voldoende maagzuur aangemaakt wordt.
Cellulase breekt vezels af waardoor ze zonder problemen via de darm kunnen worden uitgescheiden.
Lactase zal op zijn beurt de melksuikers omzetten waardoor zuivelproducten gemakkelijker verteren.
Maltase helpt complexe suikers in granen omzetten in glucose.
Phytase helpt met de algemene vertering, vooral bij de productie van B-vitaminen.
Sucrase helpt om de meeste suikers te verteren.

Symptomen van een tekort aan spijsverteringsenzymen geven

Een slechte vertering met gasvorming.
Lactoseintolerantie doordat lactase de melksuiker niet verteert.
Slechte wondgenezing door een gebrek aan bromelain en natokinase
Overmatige littekenvorming door een gebrek aan nattokinase en serrapeptidase.
Te weinig betaïne geeft een verhoogde kans op bacteriële en parasitaire darminfecties.
Weefselverzuring.

De metabole enzymen

Deze zijn vooral verantwoordelijk voor de productie van energie in ons lichaam. Helpen bij het herstel van beschadigd weefsel. De lever, pancreas en gal spelen een belangrijke rol bij de vorming ervan. De verschillende metabole enzymen zijn:

Chymotrypsine is een pancreasenzym nodig voor vetafbraak. Zorgt tevens voor een betere doorbloeding van de bloedvaten en het oplossen van stolsels.
Trypsine wordt in de darmen gevormd en breekt arginine of lysine, maar werkt enkel in alkalisch milieu.
Bromelaïne helpt vetten verteren en verwijdert dode huidcellen.
Natokinase verbetert de doorbloeding, helpt rode bloedcellen vormen en kan bloedstolsels oplossen.
Serrapeptidase is ontstekingsremmend omdat het de beschermende eiwitlaag van bacteriën oplost en verteert. Is effectief bij het verbeteren van de circulatie, weefsel herstel, ondersteunt de hartfunctie, verlicht de ademhaling en heeft een goede anti-oedeem werking.
Telomerase gaat veroudering en de hiermee gepaard gaande ongemakken tegen.

Symptomen bij een tekort aan metabole enzymen

Terugkerende ontstekingen: serrapeptidasetekort
Spierontstekingen en veel sportblessures: metabole enzymen zorgen voor een beter herstel, vermindert de kans op ontstekingen en vermindert blijvende letsels.
Aanleg tot bloedingen: trypsine en chymotrypsine zorgen voor een betere doorbloeding van de bloedvaten en kunnen zelfs bloedstolsels oplossen. Een tekort kan de aanleg tot bloedingen verhogen.
Risico op tromboses en tromboflebitis: tekort aan natokinase.
Circulatiestoornissen: een tekort aan trypsine, chymotrypsine, serrapeptidase en natokinase.
Zwellingen en oedeem door een tekort aan serrapeptidase.
Chronische problemen, degeneratieziekten en vroegtijdige veroudering: te wijten aan een tekort aan telomerase.

Enzymen tekort: wat vermijden

Iedereen wordt geboren met een bepaalde hoeveelheid lichaamsenzymen. Het is dan ook nodig deze voorraad zo goed mogelijk te bewaren. Maar door gebruik van gekookt en gestoofd voedsel, gebruik van alcohol en drugs, het doormaken van infectieziekten, het leven onder stress en andere doet de voorraad aan enzymen sterk verminderen. Ook bij het ouder worden, vermindert de enzymenproductie van het lichaam.

Enzymen tekort behandelen

Enerzijds kan je het enzymentekort zelf behandelen door meer rauwe groenten en fruit te gaan nuttigen. Deze bevatten namelijk een grote hoeveelheid enzymen.

Volgende soorten voedsel bevatten van nature veel (spijsverterings)enzymen mits je ze weinig of niet opwarmt:

Ananas bevat bromelaïne dat helpt bij de vertering van eiwitten
Papaja’s bevatten papaïne dat eveneens helpt bij de vertering van eiwitten
Mango’s bevatten amalyse dat helpt om koolhydraten om te zetten in suikers
Honing is rijk aan diastase, amylase, invertase en protease
Bananen zitten vol van amylase en glucosidase dat helpt bij de verwerking van koolhydraten
Kiwifruit is rijk een actidaine en bevordert de spijsvertering
Avocado’s zijn rijk aan lipase wat helpt bij het verteren van vetten
Gember bevat een bijzonder protease die de spijsvertering bevordert en de lichaamsproductie van enzymen boost
Kefir of gefermenteerde melk bevat heel wat soorten enzymen
Zuurkool bevat eveneens verschillende soorten enzymen
Kimchi, een typisch Koreaans groentengerecht, dat bijvoorbeeld helpt om cholesterol te verminderen
Miso, een Japanse soep met gefermenteerde sojabonen, is rijk aan spijsverteringsenzymen

Anderzijds kan je supplementen innemen om het enzymentekort tegen te gaan. Supplementen worden voornamelijk ingenomen voor twee redenen:

Enerzijds als verteringsenzymen om de vertering te optimaliseren en dus in te nemen TIJDENS de maaltijd.
Anderzijds worden ze heel veel gebruikt voor hun metabole werking. Dit helpt bij het opruimen van chronische ontstekingsprocessen. In die zin worden ze ook ingezet als aanvullende ondersteuning in de kankertherapie. In de bestrijding van ontstekingen moeten de enzymen hoog gedoseerd ingenomen worden op een LEGE maag om zoveel mogelijk enzymen in de bloedbaan te krijgen.

Het enzymencomplex van Life Extension is een voorbeeld van spijsverteringsenzymen die helpen bij het opnemen en verwerken van voedingsstoffen. Dit helpt om de spijsvertering te verbeteren.

Bronnen

Wat zijn enzymen
De werking van enzymen
Het belang van enzymen
Voedsel dat veel enzymen bevat
Lichaamsprocessen die enzymen nodig hebben

Het belang van enzymen voor je lichaam