Antioxidantrijke bessen: de vlierbes, blauwe bosbes en granaatappel
Gepubliceerd op 13 augustus 2017 - Laatst bijgewerkt op 06 juli 2022
Laatst bijgewerkt op 6 juli 2022
In het vorige artikel over antioxidantrijke supersappen kwamen al een aantal ‘superbessen’ aan bod, namelijk de goji, açai, noni, mangostan en yumberry. Er zijn nog meer soorten bessen die een veelvoud bevatten van gezonde eigenschappen, zoals antioxidanten. Nu bespreken we de veenbes, granaatappel, vlierbes en blauwe bosbes.
De kracht van de veenbes
Het sap van de rode, lichtjes zure, ovale bessen van de grote veenbes of cranberry (Oxycoccus macrocarpus of Vaccinium macrocarpon) voor medicinaal gebruik was reeds bekend bij de Noord-Amerikaanse indianenstammen, die er wonden mee verzorgden. Als gevolg daarvan werd de bes in de loop van de 19de eeuw massaal gekweekt in Canada en de VS en niet lang daarna ook op het Nederlandse eiland Terschelling.
Op lange zeereizen werd het gedronken tegen scheurbuik en in de Chinese geneeskunde werden er maagzweren mee bestreden. Cranberry’s behoren tot de vruchten met het hoogste percentage antioxidanten (waaronder vitamine C) en helpen zo het verouderingsproces tegen te gaan.
Cranberrysap is rijk aan flavonoïden, bioactieve stoffen die beschermen tegen arteriosclerose, één van de belangrijkste oorzaken van hartaandoeningen. Bovendien dragen ze bij tot een gezonde cholesterol.
Veenbessen bevatten twee werkzame stoffen die een bewezen effect hebben op het voorkomen van infecties van de urinewegen, namelijk mannose (een vorm van fructose) en proanthocyanidine (een looizuurachtige verbinding die behoort tot de groep van de tanninen).
Hierdoor is cranberrysap vooral voor vrouwen interessant: de helft van alle vrouwen heeft wel eens last van blaasontstekingen en één op drie vrouwen krijgt te maken met chronische infecties van de urinewegen.
Uit verschillende onderzoeken, waarbij antibioticakuren werden vergeleken met het drinken van cranberrysap en placebo’s, blijkt dat het drinken van cranberrysap betere resultaten geeft dan antibiotica en bovendien beter is voor de gezondheid.
De mannose in het sap hecht zich aan de blaaswand die daardoor een glad oppervlak krijgt, waardoor de bacteriën zich niet meer aan de wand kunnen hechten. Het sap van de veenbes maakt de urine ook extra zuur en in die zure omgeving gedijen de bacteriën minder goed.
Het antihechtingseffect van de anthocyanidinen zorgt ervoor dat de E.coli-bacteriën met de urine worden afgevoerd. Op grond van hun bevindingen raden onderzoekers aan dagelijks één glas cranberrysap te drinken om blaasontsteking tegen te gaan.
Granaatappel als levenselixir
Met zijn vele pitjes is de granaatappel (Punica granatum) het symbool voor vruchtbaarheid, liefde en onsterfelijkheid. Volgens de overlevering zou deze vrucht aan de levensboom in het aards paradijs hebben gegroeid. Het sap wordt daarom ook wel eens ‘levenselixir’ genoemd en is zeer gezond.
Het sap van deze schijnbes, die oorspronkelijk afkomstig is uit Perzië (het huidige Iran), is bijzonder rijk aan kalium en vitamine C en bevat een zeer hoge concentratie aan polyfenolen, die een krachtige bescherming bieden tegen hart- en bloedsomloopstoornissen en bepaalde vormen van kanker, voornamelijk borst- en prostaatkanker.
Het granaatappelsap heeft sterke antioxidant- en ontstekingsremmende eigenschappen. Uit vergelijkende studies blijkt dat granaatappelsap dankzij de hoge concentraties bioflavonoïden, de antioxidante werking van groene thee en rode wijn drie tot vier keer overtreft.
Bij mensen die een jaar lang dagelijks één glas granaatappelsap drinken, kan een stijging van de antioxidatieve bescherming in het bloed van 130 procent optreden.
Uit een Japanse studie blijkt dat granaatappelsap een gunstige hormoonachtige werking heeft en bij vrouwen in de menopauze een positieve invloed heeft op typische overgangskwalen als opvliegers, botafbraak en stemmingswisselingen. Granaatappel bevat onder meer plantaardige oestrogenen die een milde werking hebben.
Daarnaast geeft granaatappelsap een optimale bescherming aan hart en bloedvaten: uit onderzoek blijkt dat regelmatige consumptie de LDL-cholesterol doet dalen, de oxidatie ervan met ongeveer 90 % doet afnemen en de HDL-cholesterol met 20 % doet toenemen.
De granaatappel heeft bovendien een weldoende invloed op de huid: net zoals andere donkere bessen en watermeloen biedt hij een natuurlijke bescherming tegen de schadelijke invloeden van de zon en heeft hij een hydraterende en revitaliserende werking. Dit is ook de reden waarom de olie die in granaatappelzaadjes zit, vaak verwerkt wordt in dagcrèmes.
Uit laboratoriumtests blijkt alvast dat de tannines in granaatappels de groei van borstkanker kunnen voorkomen. Deze resultaten, die zeker verder moeten onderzocht worden, zijn alvast veelbelovend.
De vlierbes reinigt en geneest
Vlierbessensap wordt al van oudsher gebruikt bij verkoudheden en griep omwille van zijn koortsverlagende en zweetafdrijvende werking, maar deze paars-zwarte bes (Sambucus nigra) heeft nog veel meer in petto: de vlierbes reinigt en geneest, versterkt het immuunsysteem, is een remedie tegen reumatische klachten en kan zelfs werken bij huidaandoeningen.
De vlierbes dankt zijn antivirale werking aan specifieke chemische stoffen die verhinderen dat virussen zich op de cellen vasthechten. Uit onderzoek blijkt dat vlierbes zeer hoge dosissen flavonoïden bevat die het influenzavirus, de veroorzaker van griep, kunnen remmen.
Vlierbessen bevatten veel flavonoïden (waaronder rutine, isoquerticine en hyperoside), stoffen die een positieve invloed hebben op het afweersysteem. Het sap van deze bes wordt ook zeer vaak verwerkt in hoeststillende drankjes en andere middelen tegen aandoeningen van de luchtwegen en de keel.
Blauwe bosbes: koningin der bessen
De blauwe bosbes (Vaccinium corymbosum) heeft zoveel bijzondere kwaliteiten dat ze wel eens de ‘koningin der bessen’ wordt genoemd.
Deze bes werd recent herontdekt, nadat onderzoeken aan het licht hadden gebracht dat deze veelzijdige bes dankzij haar uitzonderlijk hoog antioxidantengehalte beschikt over tal van geneeskrachtige en gezondheidsbevorderende eigenschappen.
De blauwe bosbes bevat niet enkel een zeer hoog gehalte aan vitamine C, maar ook vitamine A, B-complex en verschillende mineralen en sporenelementen zoals ijzer, kalium en magnesium.
Ze bevatten veel anthocyanidinen, krachtige antioxidanten die niet enkel het immuunsysteem versterken en het verouderingsproces vertragen, maar ook beschermen tegen vrije radicalen die kanker veroorzaken.
In de Verenigde Staten wordt momenteel onderzocht of het eten van blauwe bosbessen of het drinken van bosbessensap het verouderingsproces kan helpen vertragen of zelfs omkeren.
Men heeft goede aanwijzingen dat blauwe bessen kunnen beschermen tegen leeftijdsgebonden afbraak van de hersencellen en het kortetermijngeheugen kunnen verbeteren. De anthocyanidinen in blauwe bosbessen helpen bij vermoeide ogen en verbeteren het nachtzicht en hebben een positieve invloed op de bloedsuikerspiegel.
Net zoals cranberry’s kan het sap van blauwe bosbessen bijdragen tot de preventie van regelmatig terugkerende infecties van de urinewegen: een aantal van de actieve bestanddelen in de bes heeft een antiseptische werking en verhindert dat de E-colibacterie zich vasthecht in de wand van de urineblaas.
De anthocyanidinen hebben een gunstige werking op de hart- en bloedvaten: ze zorgen er onder meer voor dat de vetophoping (voornamelijk ophoping van cholesterol) in de bloedvaten vermindert en de bloedcirculatie verbetert.
Om die reden zijn onderzoekers hoopvol over het inzetten van blauwe bessen in de strijd tegen hartaanvallen en beroerten. De tannines in de blauwe bes hebben een mild adstringerende werking en zorgen voor een goede spijsvertering.