Langdurige stress is een risicofactor voor hartaanvallen

Laatst bijgewerkt op 17 maart 2021

Kan langdurige stress leiden tot hartaanvallen? De meeste mensen zouden waarschijnlijk ja antwoorden, maar wetenschappelijk bewijs hiervoor is schaars. 

Een nieuwe studie van onderzoekers van de Linköping Universiteit in Zweden toont aan dat niveaus van het stresshormoon cortisol doorgaans verhoogd zijn in de maanden voorafgaand aan een hartaanval. De resultaten, gepubliceerd in Scientific Reports, suggereren dat langdurige stress een risicofactor is voor hartaanvallen.^[1]

De link tussen stress en hartaanvallen

Stress is tegenwoordig een natuurlijk onderdeel van het leven, maar er is nog veel dat we niet weten over de effecten van langdurige stress op ons lichaam. Het is bekend dat plotselinge emotionele of fysieke stress, zoals natuurrampen of soortgelijke ernstige gebeurtenissen, hartaanvallen kunnen uitlokken. 

Hoe zit het met langdurige stress? Het is moeilijk gebleken langdurige stress te meten bij gebrek aan betrouwbare methoden. De onderzoeksgroep heeft het gebruik van een nieuwe biomarker verbeterd, waarbij zij de niveaus van het stresshormoon cortisol in het haar meten. Dit maakt metingen van cortisolniveaus retroactief mogelijk, vergelijkbaar met de groeiringen in een boom. Deze analysemethode is op dit moment alleen beschikbaar in onderzoeksomgevingen.

“Als je iemand die een hartaanval heeft gehad vraagt of hij gestrest was voor de hartaanval, zullen velen ja antwoorden. Dat antwoord kan echter gekleurd zijn door de hartaanval. Met onze methode vermijden we dit probleem, omdat we een biologische marker gebruiken die retrospectief kan meten, en objectief het stressniveau in de maanden voor de hartaanval kan aantonen”, zegt hoofdonderzoeker Tomas Faresjö.

De Stressheart studie

De onderzoekers gebruikten haarstalen met een lengte tussen 1 en 3 centimeter, wat overeenkomt met 1-3 maanden haargroei. Zij maten cortisolniveaus in haarmonsters van 174 mannen en vrouwen in het beroepsleven die voor myocardinfarct waren opgenomen in cardiologische klinieken in het zuidoosten van Zweden. Als controlegroep gebruikten de onderzoekers haarstalen van meer dan 3.000 deelnemers van vergelijkbare leeftijd in de Zweedse SCAPIS-studie.

Patiënten die een hartaanval kregen, hadden statistisch significant hogere cortisolspiegels tijdens de maand die aan de gebeurtenis voorafging. De onderzoekers pasten de gegevens an voor andere gevestigde cardiovasculaire risicofactoren, zoals hoge bloeddruk, hoge niveaus van bloedlipiden, roken, een voorgeschiedenis van hartaanvallen, erfelijkheid voor hartaanvallen, en diabetes, en ontdekten dat een hoog cortisolniveau een sterke risicofactor bleef voor een hartaanval.

Een hartaanval is een beschadiging van de hartspier door een gebrek aan zuurstoftoevoer naar een deel van het hart. Meestal vormt zich een bloedklonter die verhindert dat het bloed door de kransslagaders stroomt die het hart van zuurstofrijk bloed voorzien. De onderliggende oorzaak van de meeste hartaanvallen is atherosclerose (verharding van de slagaders). Deze kan tientallen jaren voor het optreden van de eerste symptomen beginnen te ontstaan. Een belangrijke vraag is of, en zo ja hoe, langdurige stress en atherosclerose samenhangen.

Toekomstig onderzoek

“We zullen verder onderzoek doen naar mechanismen die kunnen verklaren hoe stressniveaus het risico op een hartaanval beïnvloeden. We zijn vooral geïnteresseerd in verschillende ontstekingsmarkers en verkalkingen in de bloedvaten. We willen onderzoeken of deze verband houden met langdurige stress“, zei doctoraatsstudent Susanna Strömberg.

De onderzoekers kunnen niet volledig verklaren wat de oorzaak is van de hoge cortisolniveaus die bij de deelnemers aan de studie werden vastgesteld. Dit is te wijten aan het feit dat stress het gevolg kan zijn van zowel interne factoren, zoals een andere ziekte, als externe factoren, zoals economische moeilijkheden of ingrijpende levensgebeurtenissen. Zij wijzen erop dat de ervaring van stress niet altijd overeenkomt met de biologische stress.

Een individu kan zich gestrest voelen, zonder dat er objectieve maatstaven voor stress zijn. En het omgekeerde kan ook waar zijn: de stresssystemen van het lichaam kunnen zeer actief zijn, ook al voelt de persoon zich niet gestrest.^[2]

Verder lezen:

• Hoge cortisol en stress: wat te doen?
• Last van de lever door stress: 5 signalen