Lagere dementiecijfers in het Amazonegebied: hoe komt dit?

Laatst bijgewerkt op 14 maart 2022

Nieuw onderzoek bewijs dat de levensstijl van pre-industriële volkeren kan helpen om alzheimer en andere vormen van dementie te voorkomen.

Ouderdomsdementie onder de loep

Een studie ging bij twee inheemse groepen in het Boliviaanse Amazonegebied, de Tsimane en de Moseten, na hoe vaak dementie bij hen voorkomt. 

In de groep van 435 Tsimane boven de 60 zaten slechts vijf gevallen van dementie; in de groep van 169 Moseten zat slechts 1 geval met dementie. Dit is ongeveer 1% op de totale bevolking. Vergelijk dat met recente cijfers uit België: bijna 10% van de 65-plussers, 26% van de 85-plussers en 35% van de 90-plussers lijden aan dementie.

In dezelfde groep van 60-plussers constateerde het onderzoeksteam bij ongeveer 8% van de Tsimane en 10% van de Moseten milde cognitieve stoornissen (MCI), die meestal worden gekenmerkt door geheugenverlies in een vroeg stadium of achteruitgang van andere cognitieve vaardigheden, zoals taal of ruimtelijke waarneming. Dit is vergelijkbaar met cijfers in Westelijke landen.

Hoe komt het nu dat volkeren met een traditionele leefstijl minder last hebben van dementie? Om dit te onderzoeken maakten wetenschappers gebruik van CT-scans, cognitieve en neurologische beoordelingsmechanismen en cultureel aangepaste vragenlijsten om dementie en cognitieve stoornissen bij de ouderen na te gaan.

Verbazingwekkend genoeg hadden de deelnemers die dementie of MCI bleken te hebben, vaak ongewone en opvallende verkalkingen van hun intracraniële slagaders. De vasculaire verkalkingen kwamen ook af en toe voor op de CT-scans van mensen zonder dementie of MCI. Ook toonden ze vaak parkinson-symptomen tijdens de neurologische onderzoeken en cognitieve tekorten met betrekking tot aandacht, ruimtelijk inzicht en executieve vaardigheden. Deze bevindingen moeten nog verder onderzocht worden.

Lichaamsbeweging helpt tegen dementie

De ruwweg 17.000 Tsimane blijven gedurende hun hele leven lichamelijk zeer actief: ze vissen, jagen, doen aan landbouw met handgereedschap en verzamelen voedsel uit het bos.

De 3.000 Moseten wonen ook in plattelandsdorpen en houden zich bezig met landbouw voor eigen gebruik. In tegenstelling tot de meer geïsoleerde Tsimane wonen zij dichter bij steden en hebben zij scholen, toegang tot schoon water en medische diensten en een grotere kans om te kunnen lezen en schrijven.

De auteurs van de studie vergeleken de resultaten met een systematische review van 15 studies van inheemse bevolkingsgroepen in Australië, Noord-Amerika, Guam en Brazilië. Uit dat eerdere onderzoek bleek dat de prevalentie van dementie varieerde van 0,5% tot 20% bij inheemse oudere volwassenen.

Het feit dat inheemse bevolkingsgroepen in andere delen van de wereld hoge percentages dementie vertonen kan te wijten zijn aan een grotere mate van contact met – en het overnemen van de levensstijl van – hun niet-inheemse buren. Zij lopen ook een groter risico op diabetes, hypertensie, alcoholmisbruik, zwaarlijvigheid en hart- en vaatziekten.

Deze risicofactoren voor dementie zijn uiterst laag bij de Tsimane- en Moseten-populaties. Eerder onderzoek, gepubliceerd in The Lancet, heeft aangetoond dat de Tsimane op oudere leeftijd een buitengewoon gezond hart hebben en de laagste prevalentie van coronaire atherosclerose van alle bevolkingsgroepen. Dit onderscheid kan verband houden met hun zelfvoorzienende levenswijze.

Een andere studie die vorig jaar werd gepubliceerd in The Journal of Gerontology toonde aan dat de Tsimane minder hersenatrofie ondervinden dan hun Amerikaanse en Europese leeftijdgenoten.

Onderzoekers zeggen dat, in tegenstelling tot de Tsimane, levensstijlfactoren in landen met hogere inkomens – waaronder gebrek aan lichaamsbeweging en diëten rijk aan suikers en vetten – bijdragen aan hartziekten en ook de veroudering van de hersenen kunnen versnellen. Een dieet zoals de Tsimane, rijk aan complexe koolhydraten en eiwitten, en vetarm, zou veroudering dus kunnen vertragen.^[1]

De race naar een remedie tegen alzheimer

Veroudering is de belangrijkste bekende risicofactor voor de ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie.

De belangrijkste behandelbare risicofactoren voor dementie en alzheimer zijn momenteel:

• Een lage formele opleiding;
• Hoge bloeddruk en diabetes op middelbare leeftijd;
• Hart- en vaatziekten;
• Lichamelijke inactiviteit;
• Luchtverontreiniging.

De vergrijzing van de wereldbevolking zal, samen met de toename van die veranderbare risicofactoren, leiden tot een verdrievoudiging van het aantal mensen met dementie wereldwijd tegen 2050, tot meer dan 152 miljoen, volgens de schattingen.

Door naar diverse bevolkingsgroepen te kijken, vergroten en versnellen wetenschappers het begrip van de degeneratieve aandoeningen en genereren ze nieuwe inzichten. Het sedentaire, stedelijke en industriële leven is vrij nieuw in vergelijking met hoe onze voorouders leefden gedurende meer dan 99% van het bestaan van de mensheid.^[2][3]

Meer van dat? Schrijf je in voor de wekelijkse nieuwsbrief: