Kalium Te Laag of Kaliumtekort: symptomen, oorzaken en oplossingen

Laatst bijgewerkt op 10 april 2022

Voel je je al een hele tijd lusteloos en neerslachtig? Dan kamp je misschien wel met een kaliumtekort. Een tekort kan kalium kan heel wat klachten geven. In dit artikel zullen we bespreken wat een kaliumtekort precies is, wat de oorzaken en symptomen van een kaliumtekort zijn, en hoe je dit tekort kunt aanpakken.

Wat is een kaliumtekort?

Een kaliumtekort is het gevolg van hypokaliëmie,de medische term voor lage concentraties kalium in het bloed. Kalium is een mineraal dat vooral in groenten en fruit, alsook vlees voorkomt. Het zorgt voor een goede werking van de spieren en het zenuwstelsel.

Normale bloedkaliumspiegels liggen doorgaans tussen 3,6 en 5,2 millimol per liter (mmol / L).

Symptomen van te weinig kalium

De symptomen van een kaliumtekort zijn meestal mild van aard maar dien je hoe dan ook niet te negeren. ^[1]

• Zwakte en vermoeidheid
• Spierkrampen en stijfheid
• Opgeblazen gevoel of buikkramp, spijsverteringsproblemen
• Constipatie
• Misselijkheid of braken
• Veel dorst hebben
• Depressie of verwarring, stemmingswisselingen
• Tintelingen en gevoelloosheid
• Ademhalingsproblemen
• Meer ernstige complicaties zijn onder andere verstoorde hartritmes

Oorzaken van kaliumtekort

Er zijn meerdere mogelijke oorzaken van een lage kaliumspiegel. De meest voorkomende is kaliumverlies via urine als gevolg van medicijnen die worden voorgeschreven tegen hoge bloeddruk of hartaandoeningen. Dergelijke medicijnen vergroten de drang om te urineren. Braken, diarree en overmatig zweten kunnen ook leiden tot kaliumgebrek.

Andere oorzaken van hypokaliëmie zijn foliumzuurdeficiëntie en bepaalde medische aandoeningen zoals congestief hartfalen, chronische nierziekte, diabetische ketoacidose en primair hyperaldosteronisme.

Levensstijlfactoren, zoals overmatig alcoholgebruik, overmatig sporten of overmatig gebruik van laxatieven (vaak bij eetstoornissen) houden ook verband met de aandoening.

Waarom heeft je lichaam kalium nodig?

1. Kalium verlaagt de bloeddruk en ondersteunt de gezondheid van het hart

Als elektrolyt helpt kalium om de elektrische activiteit van het hart te regelen. Dit helpt bij de regeling van de bloeddruk, de bloedsomloop en de hartslagritme. Verschillende studies hebben aangetoond dat een dieet met te weinig kalium en te veel natrium kan bijdragen tot hoge bloeddruk, hypertensie en hart- en vaatziekten. ^[2]

Dit komt omdat kalium, in combinatie met andere mineralen zoals calcium en magnesium, voorkomt dat vloeistof zich ophoopt in d cellen. Een opeenhoping van vocht in cellen verhoogt de bloeddruk en kan leiden tot hartkloppingen, vernauwde bloedvaten, littekens en een slechte bloedsomloop.

Een laag kaliumgehalte kan tevens bijdragen tot een onregelmatige hartslag, pijn op de borst en hartstilstand als de situatie verslechtert. Het is dus belangrijk dat je voldoende kaliumrijk voedsel inneemt en de inname van natrium wordt beperkt, vooral bij het ouder worden.

2. Ondersteunt een gezond metabolisme

Kalium is nodig om je metabolisme te regelen daar het gedeeltelijk verantwoordelijk is voor de afbraak van koolhydraten. Deze koolhydraten zijn afkomstig uit ons voedsel en worden omgezet in glucose of bruikbare energie. Daarnaast helpt kalium het lichaam om aminozuren te gebruiken om spieropbouwende eiwitten te vormen.

Na hun training kiezen veel atleten om kaliumrijk voedsel zoals sinaasappelsap, een banaan of aardappelen te consumeren om het kaliumniveau terug op te krikken. Tijdens het sporten gaat namelijk veel kalium verloren. Kalium kan tevens helpen om de lichaamsmineralen die belangrijk zijn voor de groei en het onderhoud van zowel spieren als botten, in evenwicht te houden.

3. Voorkomt spierkrampen en pijn

Door de vochtbalans in evenwicht te houden, helpt kalium de spieren te ontspannen. Een laag kaliumniveau kan leiden tot spierspasmen, krampen en algemene pijn. Een laag kaliumniveau kan in dit geval leiden tot de afbraak van spiermassa, vermoeidheid, moeite hebben met sporten en kan zelfs bijdragen aan gewichtstoename.

4. Helpt de botten gezond houden

Kalium is nodig om de botten te beschermen tegen broosheid en breuken. In het lichaam vormt kalium conjugaatanionen zoals citraat die in bicarbonaat worden omgezet. Lage kaliumspiegels worden geassocieerd met gereduceerde bicarbonaatvoorlopers die nodig zijn om de zuren te neutraliseren die aanwezig zijn in ons voedsel, vooral dan dierlijke eiwitten.

Zwavelzuur komt het lichaam binnen in de vorm van de aminozuren uit vlees, gevogelte en andere eiwitrijke voedingsmiddelen. Omdat laag kalium lage niveaus van bicarbonaatvoorlopers betekent, zijn de botten niet goed gebufferd tegen de effecten van sulferzuren en kunnen ze gedemineraliseerd, zwak en poreus worden wanneer je weinig kalium opneemt. Dit kan het risico op osteoporose en fracturen verhogen.

5. Ondersteunt het zenuwstelsel

Kalium is dagelijks nodig voor duizenden cellulaire functies en zo noodzakelijk voor de zenuwimpulsen en elektrische signalen waar de hersenen op vertrouwen. Een kaliumgebrek kan vermoeidheid, een slechte concentratie, moeite met leren en herinneren, alsook stemmingswisselingen veroorzaken.

In feite is een van de grootste tekenen van laag kalium ‘hersennevel’, of het onvermogen om te focussen en een heldere, opgewekte sfeer te behouden.

6. Nodig voor een goede spijsvertering

Kalium werkt als een elektrolyt en zorgt voor een evenwicht tussen water, vocht en natrium in het spijsverteringskanaal. Een laag kaliumniveau kan in sommige gevallen bijdragen aan een opgeblazen gevoel, obstipatie of buikpijn, omdat er zich vocht ophoopt en de mineralen onevenwichtig zijn.

Kalium is ook deels verantwoordelijk voor de zuurbalans in de maag, de gezondheid van de darm en het pH-niveau in het lichaam. Hierdoor kunnen gezonde bacteriën gedijen en schadelijke bacteriën doden die de immuniteit verlagen.

7. Voorkomt nieraandoeningen

Een hogere kaliuminname kan het risico op nierstenen helpen verlagen. Studies hebben aangetoond dat mensen die gevoelig zijn voor nierstenen, meestal een meer natrium en minder kalium in hun lichaam hebben.

Lage kaliumspiegels gaan ook gepaard met een verhoogd risico op nierstenen vanwege de omgekeerde relatie tussen kalium en calcium. Wanneer iemand lage kaliumspiegels heeft, wordt een teveel aan calcium via de urine uitgescheiden via de nieren. In veel gevallen zijn nierstenen eigenlijk kalkafzettingen, dus het verminderen van calcium in de urine is een manier om pijnlijke nierproblemen te bestrijden.^[3]

Aanbevolen dagelijkse inname van kalium

De aanbevolen dagelijkse inname van kalium betreft:

Sommige mensen hebben meer kalium nodig, zoals atleten die dagelijks langer dan een uur trainen. Omdat ze een hogere spiermassa hebben en hun lichaam afhankelijk is van een effectieve bloedtoevoer, hebben ze grotere hoeveelheden kaliumrijk voedsel nodig.

Vitals Kalium (100 capsules)

Vitals Kalium (100 capsules)

Bekijk dit product

Waar zit veel kalium in?

De beste manier om je kaliuminname te verhogen, is door meer kaliumhoudende voeding te eten, zoals fruit, groenten, bonen en noten.^[4]

Hieronder vind je een lijst van voedselbronnen rijk aan kalium:

• Bieten, broccoli, spinazie, asperges en paddestoelen
• Witte bonen en kievitsbonen
• Gewone en zoete aardappelen, alsook yam-wortels
• Bananen, grapefruit, avocado, meloen en tomaten
• Rauwe melk en yoghurt
• Rundergehakt

>> Verder lezen: Top 15 kaliumhoudende voeding

Heb ik supplementen nodig?

Kaliumsupplementen worden meestal niet aanbevolen voor normale, gezonde volwassenen. Ze worden onder bepaalde voorwaarden gegeven aan mensen met aandoeningen die ervoor zorgen dat ze kalium niet effectief opnemen. Om die reden is het dus beter om kalium uit je voeding te halen.

In sommige gevallen is er zoiets als “te veel van het goede”. Hoge kaliumspiegels kunnen complicaties veroorzaken, net als een laag kaliumgehalte. Omdat de kaliumbalans afhankelijk is van een gezonde nierfunctie, maar veel mensen last hebben van een enigszins gestoorde nierfunctie naarmate ze ouder worden, worden kaliumsupplementen soms als gevaarlijk beschouwd.

Mensen met diabetes, met een voorgeschiedenis van hartfalen, die medicijnen nemen tegen hypertensie en vaak pijnstillers zoals aspirine en ibuprofen, kunnen hoge kaliumspiegels ervaren die het mineralenevenwicht verstoren als ze regelmatig kaliumsupplementen gebruiken.