Laatst bijgewerkt op 29 januari 2022

De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie en treft wereldwijd ongeveer 50 miljoen mensen. Momenteel is er geen oplossing voor de ziekte en behandelingen zijn hoofdzakelijk gericht op symptoommanagement. Dit komt omdat onderzoekers nog steeds niet weten wat precies de oorzaak is van Alzheimer of dementie.

De rol van de lever in metabole processen

Nu zijn onderzoekers van het Alzheimer’s Disease Metabolomics Consortium (ADMC) en het Alzheimer’s Disease Neuroimaging Initiative (ADNI) op zoek gegaan naar aanwijzingen over Alzheimer op een schijnbaar onwaarschijnlijke plek: de lever.

De onderzoekers besloten om rekening te houden met de leverfunctie – in de context van de ziekte van Alzheimer – vanwege de rol van het orgaan in de metabolische processen van het lichaam. In hun nieuwe onderzoeksartikel leggen de auteurs uit dat specialisten recentelijk steeds meer een sterk verband beginnen te erkennen tussen de ziekte van Alzheimer en verschillende vormen van metabole disfunctie.

“Metabole activiteiten in de lever bepalen de toestand van de metabolische uitlezing van de perifere circulatie,” verklaren de auteurs in de studie. “Het toenemende bewijs suggereert dat patiënten met de ziekte van Alzheimer metabole disfunctie vertonen,” vervolgen ze, toevoegend dat het “bewijs het belang van de lever benadrukt in de pathofysiologische kenmerken van [ziekte van Alzheimer].”

In de huidige studie hebben prof. Kwangsik Nho – van de Indiana University School of – en collega’s bloedmonsters geanalyseerd en de niveaus van enzymen beoordeeld die ze geassocieerd hebben met de leverfunctie. De bloedmonsters kwamen van 1.581 deelnemers die ook instemden met hersenscans, waarbij werd gekeken naar veranderingen die de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer aangaven.

Bovendien hebben onderzoekers ze ook gecontroleerd op andere tekenen van Alzheimer, waaronder cognitieve maatregelen, biomarkers van hersenvocht, hersenatrofie en niveaus van beta-amyloïde, een eiwit dat kleverige, toxische plaques in de hersenen vormt bij de ziekte van Alzheimer. Op deze manier kon het onderzoeksteam associaties identificeren tussen veranderingen in leverfunctie en markers van aangetast cognitief functioneren in de hersenen.

“Deze studie was een gecombineerde inspanning van de ADNI, een 60-site-studie en de ADMC. Het vertegenwoordigt de nieuwe golf van Alzheimer-onderzoek, met een bredere systeembenadering die centrale en perifere biologie integreert,” verklaart co-auteur Andrew Saykin.

“In deze studie waren bloedbiomarkers, die de leverfunctie weerspiegelden, gerelateerd aan beeldvorming van de hersenen en [cerebrospinale vloeistof] markers geassocieerd met de ziekte van Alzheimer.^[1]

Je risico op alzheimer verlagen

Bijna iedereen kan zijn risico op dementie verlagen, zelfs als het in de familie voorkomt, door een gezonde levensstijl te leiden, suggereert onderzoek. De studie gevoerd aan de Universiteit van Exeter bij bijna 200.000 mensen toonde aan dat het risico met een derde daalde.

Wat is een gezonde levensstijl?

De onderzoekers gaven mensen een gezonde levensstijlscore op basis van een combinatie van lichaamsbeweging, dieet, alcohol en roken.

Een voorbeeld van een gezond iemand:

• Rookt momenteel niet
• Fietst tweeëneenhalf uur per week op een normaal tempo
• Eet een gebalanceerd dieet dat meer dan drie porties fruit en groenten per dag bevat, eet twee keer per week vis en eet zelden verwerkt vlees
• Drinkt een glas bier per dag

Een voorbeeld van een ongezond iemand:

• Rookt momenteel regelmatig
• Doet niet aan sport
• Eet een dieet dat minder dan drie porties fruit en groenten per week bevat en twee of meer porties verwerkt vlees en rood vlees per week bevat
• Drinkt minstens drie pinten bier per dag

Opzet van het onderzoek

De studie volgde 196.383 mensen vanaf de leeftijd van 64 gedurende ongeveer acht jaar. Daarbij werd hun DNA geanalyseerd om het genetische risico voor het ontwikkelen van Alzheimer te beoordelen.

De studie toonde aan dat er 18 gevallen van dementie per 1.000 mensen waren als ze met risicovolle genen werden geboren en vervolgens een ongezonde levensstijl leidden. Maar dat daalde tot 11 per 1.000 mensen tijdens de studie als die risicovolle mensen een gezonde levensstijl hadden.

Dat lijkt op het eerste gezicht geen groot verschil, maar dat komt omdat mensen doorgaans geen Alzheimer krijgen midden de 60.

De onderzoekers zeggen dat het verlagen van dementie met een derde een grote impact zou hebben in oudere leeftijdsgroepen waar de ziekte vaker voorkomt. Dit betekent echter niet dat je met een gezonde levensstijl de ziekte helemaal niet kan krijgen.^[2]