Als iemand volgens het spreekwoord iets op zijn lever liggen heeft, wil dat zeggen dat hij ergens mee kampt. Maar alle gekheid op een stokje, de lever is een van de meest essentiële organen van ons lichaam.
Het is dan ook van het grootste belang er aandacht aan te besteden dat je dit orgaan niet overbelast, want een niet goed functionerende lever kan de voorbode zijn van nog veel groter onheil.
Anatomie van de lever
De lever is een groot orgaan, met een glad, bruin gekleurd oppervlak. De levercellen zijn straalvormig gerangschikt om een ader. Het geheel, dat door bindweefseltussenschotten omgeven is, heet men de leverlobulus.
De lever heeft invloed op tal van belangrijke levensfuncties. Zo op de wisseling van de suiker in ons lichaam. De levercellen vormen uit het glucose glycogeen onder invloed van het insuline. Ook heeft de lever invloed op de vorming van de eiwitten. Uit de aminozuren, aangevoerd uit de vena porta, produceert de levert eiwitten. Aminozurenkunnen eventueel ook omgezet worden in glucose en vet.
De levert heeft ook invloed op de vorming van de vetstoffen. De vetzuren die naar de lever worden afgevoerd, worden in de lever gedeeltelijk afgebroken tot koolzuur en water, en gedeeltelijk omgezet in lichaamsvet.
Afbraak van voor het lichaam giftige stoffen
De lever is in staat om vele stoffen die voor het lichaam een gevaar kunnen zijn tot af te breken tot niet giftige producten, of ze, door binding aan glucuronzuur of zwavel, onwerkzaam te maken. Tal van medicijnen worden op die manier van hun giftige functie ontdaan.
Naast deze typisch ontgiftende functie is de lever ook in staat om bepaalde stoffen in het lichaam om te zetten tot stoffen die als medicijn werkzaam zijn.
De levert staat in voor de productie van enzymen
Een overbelaste lever is eigenlijk een soort van alarmsignaal dat zeker ernstig genomen moet worden. Om de vele stofwisselingsprocessen die in de lever plaats vinden goed te doen verlopen, produceert de lever vele enzymen. Dagelijks wordt door de lever ook ongeveer 500 ml gal gevormd.
Ziekten van de lever
Een overbelaste lever kan duiden op tal van ziektebeelden, die zeker ernstig moeten genomen worden.
Stoornissen in de vorming van glycogeen zijn meestal niet het gevolg van afwijkingen van de levercellen zelf, maar worden veroorzaakt door een gebrek aan insuline. Het gevolg kan zijn een stoornis in de vetstofwisseling in de lever, wat leidt tot een te grote ophoping van vet in de levercellen.
Stoornis in de eiwitvorming en ontstekingen van de lever
Een stoornis in de eiwitvorming leidt tot een verminderde productie van voornamelijk albumine. Ook kan er een stoornis aan de galafvloei zijn. Bij onderzoek vindt men dan een vergrote lever.
Ontstekingen van de lever
De besmetting vindt plaats langs de mond of via bloed. Het virus wordt uitgescheiden met de stoelgang en de urine. Vaak treedt deze vorm van hepatitis, namelijk hepatitis A in kleine epidemieën op.
Vooral bij jonge mensen die in groep samen leven, bijvoorbeeld op kostscholen, andere scholen of in jeugdbewegingen, durfde deze vorm van hepatitis vroeger geregeld op te duiken. De ernstiger vormen, nl hepatitis B en C worden vooral via het bloedcontact overgebracht.
Het dieet bij leveraandoeningen
We hebben al aangehaald dat aandoeningen aan de lever ernstig kunnen zijn, maar het betekent gelukkig niet dat ze onmogelijk te behandelen zijn.
Veel helpt bij aandoeningen aan de lever al door goed te letten op de voeding en tot een weloverwogen dieet over te gaan.
Over voeding bij aandoeningen aan de lever en de galblaas bestaan tal van opvattingen. De hoeveelheid vet, eiwit en energie die in het dieet mogen voorkomen is afhankelijk van de leverfunctie en natuurlijk ook van de opinie van de arts die de behandeling uitvoert.
Alcoholhepatitis
Een bekende aandoening van de lever is alcoholhepatitis. Het voorkomen van leverbeschadiging veroorzaakt door alcohol is recht evenredig met de inname van alcohol, zeker als het om grote hoeveelheden gaat die op korte tijd worden ingenomen.
De mening dat een volwaardig samengestelde voeding hierbij de aandoening van de lever kan voorkomen is onjuist. De oorzaak van alcoholhepatitis is duidelijk gelegen in de directe toxische invloed van drank op de levercel.
Maar er is goed nieuws voor wie karakter heeft, alcoholhepatitis kan wel degelijk genezen worden als er geen alcohol meer gedronken wordt. Drinkt de patiënt wel nog dan zijn de gevolgen van ernstige aard en treedt op termijn zeker neiging tot levercirrose op. De therapie is duidelijk: absoluut geen drank meer, een adequate voeding en extra vitamine B-complex evenals vitamine K.
Cirrose
Cirrose is een zeer ernstige vorm van beschadiging van de lever, en helaas is deze aandoening voorlopig nog altijd niet te genezen. Cirrose van de lever wil zeggen dat er zich bindweefsel vormt in de lever, terwijl het weefsel van de lever zelf verschrompelt.
Cirrose is een progressieve ziekte, maar de snelheid waarmee dit niet meer om te keren proces verloopt verschilt van patiënt tot patiënt.
Bij deze aandoening wordt de bloedtoevoer naar de lever via de poortader door vorming van bindweefsel en schrompeling belemmerd, waardoor er een verhoging van de druk in de poortader ontstaat.
Een van de complicaties die bij deze aandoening kan ontstaan is dat door de verhoogde druk het uitreden van vocht in de buikholte ontstaat.
Therapie van cirrose
Een van de belangrijkste maatregelen die de dokter zeker zal willen doorvoeren is het absoluut verbod om nog alcohol te drinken. Er is geen speciaal dieet voorzien, maar wel een adequate voeding.
Indien er bijkomende complicaties optreden, wat zeker geregeld het geval is en dus in het oog moet gehouden worden, zal het wel nodig zijn om een aangepast dieet mee te geven dat de patiënt zo strikt mogelijk moet opvolgen.
Coma hepaticum
Het laatste stadium van leveraandoeningen wordt gekenmerkt door de uitval van de leverfuncties. Bij de afbraak van eiwit komt ammoniak vrij dat normaal gezien door de lever kan afgebroken worden. Door de uitval van de leverfunctie is dit niet meer mogelijk, met alle gevolgen van dien. Dit draagt bij tot het ontstaan van een coma hepaticum.
De therapie bestaat in eerste instantie uit intraveneuze voeding met voornamelijk koolhydraten met aansluitend een dieet dat de eiwitten beperkt maar rijk is aan vitamines.
