Giftige darmbacteriën maken alcoholische leverziekte dodelijker

Voor een zware drinker wiens lever door alcohol is vernietigd, is een orgaantransplantatie vaak de enige realistische optie. Sommige patiënten gaan bovendien veel sneller achteruit dan anderen.

Oorzaak van een zieke lever

Wetenschappers hebben een reden gevonden voor dit verschil: een toxine die door sommige stammen van een gewone darmbacterie wordt geproduceerd. Ze hebben bij muizen tevens een therapie getest, gebaseerd op een aantal bacterie-vernietigende virussen die in het riool leven.

“Waarom sommige drinkers met een leverziekte veel zieker zijn dan anderen is altijd al een raadsel geweest,” vertelt Jasmohan Bajaj, gastro-enteroloog en leverspecialist aan de Virginia Commonwealth University. De bacterie Enterococcus faecalis zou een verklaring kunnen bieden.

Bernd Schnabl, een gastro-enteroloog bij de Universiteit van Californië, San Diego (UCSD), School of Medicine, en collega’s melden zich deze week in het tijdschrift Nature. In ontlastingsmonsters van patiënten met een alcoholische leverziekte waren de niveaus 2700 keer hoger dan bij niet-drinkers, hoewel de hoeveelheid alleen niet correleerde met de uitkomst.

In plaats daarvan identificeerden de onderzoekers een celvernietigend toxine, cytolysine genaamd, geproduceerd door geselecteerde stammen van E. faecalis, als de waarschijnlijke reden dat sommige patiënten met alcoholische leverziekte ernstige symptomen hadden.

Minder dan 5% van de gezonde mensen draagt de toxinerende stammen, terwijl 30% van de mensen die in het ziekenhuis waren opgenomen met een alcoholische leverziekte ze in zich droegen. Die patiënten hadden een veel hoger sterftecijfer binnen 180 dagen na opname: 89% van de cytolysinepositieve patiënten stierf in vergelijking met slechts 3,8% van de andere patiënten.

Onderzoek naar bacteriën

De wetenschappers kunnen niet verklaren waarom de stammen bloeien bij mensen met een alcoholische leverziekte. Het team bevestigde hun dodelijke invloed door sommige muizen te koloniseren met de toxineproducerende bacteriën en andere met niet-toxische stammen, en vervolgens de dieren te doseren met alcohol om hun levers te beschadigen. Muizen met de toxineproducerende bacteriën deden het veel slechter.

Vervolgens zocht het team naar een manier om de giftige E. faecalis precies te verwijderen om te zien of de symptomen van de dieren verbeterden. Traditionele antibiotica doden op grote schaal, dus de groep wierf collega’s aan die therapeutisch gebruik van bacteriofagen bestuderen.

Deze virussen doden specifieke bacteriën, en onderzoekers – vooral in Rusland en Oost-Europa – hebben ze decennialang gebruikt voor de behandeling van aandoeningen zoals dysenterie en gangreen.

In de rioolwaterzuiveringsinstallatie van de universiteit – een kant-en-klaar buffet voor organismen die leven van fecale bacteriën – vond het team fagen die gericht waren op cytolytische E. faecalis.

Toen muizen die de dodelijke bacteriën herbergden met de fagen werden behandeld, hadden ze minder leverschade, minder ontstekingen en minder cytolysine in hun levers dan dieren die met de controlefagen werden behandeld. “We konden de ziekte verminderen, maar we konden de muizen met een alcoholische leverziekte niet volledig terugbrengen naar een basislijn”, zegt Schnabl.

Het UCSD-team werkt nu aan een bibliotheek van fagen, afkomstig van verschillende leverziektepatiënten, die effectief zijn tegen cytolysine-positieve E. faecalis-stammen.

Het team is van plan om de fagen te evalueren op veiligheid en vervolgens te testen bij mensen met ernstige gevallen van de ziekte. Andrzej Górski, een fagenexpert van de Poolse Academie van Wetenschappen in Wrocław, juicht het plan toe.^[1]