De rol van dieet in de ontwikkeling van niet-alcoholische leverontsteking tot kanker

Nieuw muisonderzoek toont aan dat een dieet met veel vet en cholesterol leidt tot zwaarlijvigheid, diabetes en niet-alcoholische leverontsteking (NASH), wat op zijn beurt leidt tot nierziekten, cardiovasculaire ziekten en leverkanker.

NAFLD en NASH

Niet-alcoholische leververvetting (NAFLD) is wereldwijd de meest voorkomende oorzaak van chronische leverziekte. Het komt vooral voor in westerse landen, en is een gevolg van ongezonde voeding en weinig lichaamsbeweging. Bij leververvetting is de balans in de vetstofwisseling en suikerstofwisseling verstoord (maar dit is omkeerbaar).

NAFLD-patiënten lopen een hoger risico op het ontwikkelen van niet-alcoholische leverontsteking (NASH), een ernstige en chronische leverontsteking die fibrose en leverschade veroorzaakt. NASH veroorzaakt doorgaans geen klachten en als er klachten zijn, dan is er meestal al sprake van levercirrose. ^[1]

Een patiënt met NASH loopt een hoog risico op het ontwikkelen van een vorm van leverkanker die hepatocellulair carcinoom (HCC) wordt genoemd.

Afgezien van leefstijlinterventies zijn er momenteel geen goedgekeurde behandelingen voor NASH. Een levertransplantatie is soms de enige remedie. 

Hoewel de risicofactoren voor NASH (zwaarlijvigheid, type 2-diabetes en genmutaties zoals PNPLA3) en HCC (hepatitis B- en C-infecties, overconsumptie van alcohol en cirrose) vrij bekend zijn, is het precieze mechanisme van hoe eenvoudige leververvetting evolueert tot chronische ontsteking, leverfibrose, NASH en HCC nog niet bekend.

De link tussen dieet en leverziekten

Een recente studie^[2]van de San Diego School of Medicine stelde in een muismodel vast dat een westers dieet rijk aan calorieën, vet en cholesterol, leidde tot zwaarlijvigheid, diabetes en NASH. Dit ontwikkelde zich dan weer tot HCC, chronische nierziekten evenals hart- en vaatziekten. 

De switch van een westers dieet naar een dieet rijk aan eiwitten en koolhydraten, en arm aan vetten en cholesterol, verbeterde dan weer de NASH en leverfibrose, en voorkwam kankerprogressie en mortaliteit. De muizen die een westers dieet bleven volgen, ontwikkelden dan weer HCC en hadden een verhoogd risico op overlijden. Deze resultaten tonen aan dat NASH en HCC kunnen voorkomen worden, onder meer via voeding.

Bij muizen die niet langer het westerse dieet kregen, vonden de onderzoekers ook een afname van het levervet en een verbetering van de glucosetolerantie – een indicator van diabetes. Ook verschillende genen en cytokinen die waren aangetast bij NASH keerden terug naar normale niveaus en functies. Bovendien vonden ze belangrijke veranderingen in het darmmicrobioom die de progressie van de leverziekte reguleren.

Hoewel NASH een leverziekte is, tonen de resultaten dus aan dat de ontwikkeling en progressie ervan wordt georkestreerd door meerdere organen. 

Een verrassende bevinding

De verandering van dieet had vooral op de lever een uitgesproken effect en minder op het lichaamsgewicht. Dit betekent dat kleine veranderingen in de lever al diepgaande gevolgen kunnen hebben op de ontwikkeling van een leverziekte.

Onderzoekers vergeleken ook de bevindingen van het muismodel met datasets van menselijke patiënten, waaruit bleek dat genexpressieveranderingen in muizenlevers vergelijkbaar waren met die van mensen.^[3]

Supplementen bij NAFLD en NASH

De werking van mariadistel, kurkuma, resveratrol, koffie en groene thee zijn uitgebreid onderzocht bij patiënten met NAFLD, en kunnen een positieve werking op de lever uitoefenen. Verder onderzoek is nodig om de therapeutische rol van kruiden bij patiënten met NAFLD te bevestigen.^[4]