Bruin vet beschermt tegen chronische ziekten

Laatst bijgewerkt op 17 maart 2021

Bruin vet is het type vet dat, in tegenstelling tot wit vet, helpt om energie te verbranden. Wetenschappers geloven dat bruin vet de sleutel kan zijn voor nieuwe behandelingen tegen obesitas. 

Een nieuwe studie bij +52000 mensen ging na of het hebben van bruin vet helpt om de kans om hart- en stofwisselingsziekten te verkleinen.^[1] Deze studie, verreweg de grootste in zijn soort bij mensen, bevestigt en verbreedt de gezondheidsvoordelen van bruin vet die door eerdere studies werden gesuggereerd.

“Voor het eerst wordt een verband gelegd met een lager risico op bepaalde aandoeningen,” zegt Paul Cohen^[2] van The Rockefeller University Hospital. “Deze bevindingen geven ons meer vertrouwen in het potentieel van het richten van bruin vet voor therapeutisch voordeel.”

Kankeronderzoek als waardevolle bron

Hoewel bruin vet al tientallen jaren wordt bestudeerd bij pasgeborenen en dieren, vonden wetenschappers pas in 2009 dat het ook bij sommige volwassenen kan worden aangetroffen, meestal rond de nek en schouders.^[3] Vanaf dat moment zijn onderzoekers druk bezig met het bestuderen van de ongrijpbare vetcellen, die de kracht bezitten om calorieën te verbranden en warmte te produceren in koude omstandigheden.

Grootschalige studies van bruin vet zijn echter praktisch onmogelijk geweest omdat dit weefsel alleen zichtbaar is op PET-scans, een speciaal type medische beeldvorming. “Deze scans zijn duur, en belangrijker nog, gebruiken straling,” zegt Tobias Becher, eerste auteur van de studie. “Daar willen we zo weinig mogelijk gezonde mensen aan onderwerpen.”

Becher kwam met een alternatief. Recht tegenover zijn lab bezoeken jaarlijks vele duizenden mensen het Memorial Sloan Kettering Cancer Center^[4] om een PET-scan voor kankeronderzoek te ondergaan. Becher wist dat wanneer radiologen op deze scans bruin vet aantreffen, en daar routinematig nota van nemen om er zeker van te zijn dat het niet wordt aangezien voor een tumor. “We realiseerden ons dat dit een waardevolle bron kon zijn om ons op weg te helpen bruin vet op bevolkingsschaal te onderzoeken,” zegt Becher.

Bruin vet is een beschermend vet

In samenwerking met Memorial Sloan Kettering, bekeken de onderzoekers 130.000 PET-scans van meer dan 52.000 patiënten, en vonden de aanwezigheid van bruin vet bij bijna 10% van de individuen. 

Waarschijnlijk is dit cijfer een onderschatting, omdat de patiënten de instructie hadden gekregen om blootstelling aan koude, lichaamsbeweging en cafeïne te vermijden, die allemaal geacht worden de activiteit van bruin vet te verhogen.

Verscheidene ziekten kwamen minder vaak voor bij mensen met aantoonbaar bruin vet. Zo had slechts 4,6 procent diabetes type 2, vergeleken met 9,5 procent van de mensen die geen aantoonbaar bruin vet hadden. Evenzo had 18,9 procent een abnormaal cholesterolgehalte, vergeleken met 22,2 procent bij mensen zonder bruin vet.

Bovendien bracht de studie nog drie andere aandoeningen aan het licht waarvoor mensen met bruin vet een lager risico lopen: hypertensie, congestief hartfalen en coronaire hartziekte – verbanden die in eerdere studies niet waren waargenomen.

Een andere verrassende bevinding was dat bruin vet de negatieve gezondheidseffecten van zwaarlijvigheid kan verminderen. In het algemeen hebben zwaarlijvige mensen een verhoogd risico op hart- en stofwisselingsziekten; maar de onderzoekers ontdekten dat bij zwaarlijvige mensen die bruin vet hebben, de prevalentie van deze aandoeningen vergelijkbaar was met die van niet-zwaarlijvige mensen. “Het lijkt er bijna op dat ze beschermd zijn tegen de schadelijke effecten van wit vet,” zegt Cohen.

Bruin vet is meer dan een energieverbrandende krachtpatser

De werkelijke mechanismen waardoor bruin vet kan bijdragen tot een betere gezondheid zijn nog onduidelijk, maar er zijn enkele aanwijzingen. Bruine vetcellen verbruiken bijvoorbeeld glucose om calorieën te verbranden, en het is mogelijk dat dit de bloedsuikerspiegel verlaagt, een belangrijke risicofactor voor het ontwikkelen van diabetes.

De rol van bruin vet is mysterieuzer bij andere aandoeningen zoals hoge bloeddruk, die nauw verbonden is met het hormonale systeem. “We overwegen de mogelijkheid dat bruin vetweefsel meer doet dan alleen glucose verbruiken en calorieën verbranden, en misschien ook deelneemt aan hormonale signalen naar andere organen,” zegt Cohen.

Het team is van plan om de biologie van bruin vet verder te bestuderen, onder andere door te zoeken naar genetische varianten die kunnen verklaren waarom sommige mensen er meer van hebben dan anderen – mogelijke eerste stappen in de richting van de ontwikkeling van farmacologische manieren om bruin vet activiteit te stimuleren om obesitas en aanverwante aandoeningen te behandelen.

“De natuurlijke vraag die iedereen heeft is: ‘Wat kan ik doen om meer bruin vet te krijgen?'” zegt Cohen. “We hebben daar nog geen goed antwoord op, maar het wordt een spannende ruimte voor wetenschappers om de komende jaren te verkennen.”^[5]