Is cholesterol goed of slecht?

Laatst bijgewerkt op 9 februari 2022

Er zijn twee gekende types cholesterol die bepalen of je bloedwaarden van cholesterol al dan niet normaal zijn.

In dit artikel leer je eerst over de slechte cholesterol (LDL):

Wat het is – wat de niveaus beïnvloedt – hoe je het kan verlagen

Daarna vertellen je wat meer over goede cholesterol (HDL):

Wat het is – wat de niveaus beïnvloedt – hoe je het kan verhogen

Wat is LDL?

LDL-cholesterol (low density cholesterol) wordt in termen van cholesterol ook wel de slechte cholesterol genoemd. Hetl is een cholesterol met een zeer lage densiteit dat zich moet binden aan een eiwit om zo als lipoproteïne door het bloed vervoerd te kunnen worden.

LDL-lipoproteïnes vormen cholesterol opslagplaatsen in de binnenste wand van de bloedvaten, die we ook wel eens cholesterolplaques noemen. Deze plaques zorgen ervoor dat de bloedvaten vernauwen (arteriosclerose) en de bloedstroom vermindert.

Een bloedstolsel in een slagader kan het door arteriosclerose aangetaste bloedvat plots gaan afsluiten waardoor een deel van de hartspier geen vers bloed en zuurstof meer krijgt wat aanleiding geeft tot een hartaanval. Een regelmatige controle van de LDL-cholesterol kan zorgen voor een tijdige aanpak van het probleem en de risico’s tot een minimum herleiden.

Verhoogde niveaus van LDL-cholesterol in het bloed worden dus vaak in verband gebracht met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, beroertes en perifere slagaderziekten.

Wat beïnvloedt het LDL-cholesterolniveau?

De lever produceert LDL-cholesterol en scheidt het af in het bloed. Anderzijds verwijdert het ook LDL-cholesterol uit het bloed door actieve LDL-receptoren op de oppervlakte van de cellen. Een verminderde leverwerking wordt meestal geassocieerd met hoge LDL-cholesterolniveaus in het bloed.

Erfelijkheid en voeding hebben een aanzienlijke invloed op alle cholesterolniveaus. Hypercholesterolemie is een erfelijke ziekte waarbij de lever minder of geen LDL-receptoren hebben op de oppervlakte van de cellen. Hierdoor ontwikkelen ze reeds op jonge leeftijd arteriosclerose en kunnen dan hartaanvallen doen op jong volwassen leeftijd.

Het gebruiken van verzadigde vetzuren in de voeding verhoogt het LDL-cholesterolniveau in het bloed. Deze vindt men in vlees, zuivelproducten en sommige plantaardige oliën gemaakt van kokos, palm, en cacao. Ze kunnen het cholesterolniveau beïnvloeden.

Toch moet men rekening houden met de klinische studies in verband met plantaardige vetten. Deze tonen duidelijk een beschermende werking aan, wellicht omdat het hier gaat over korte vetzuurketens die een veel gunstiger werking hebben dan de lang-ketenvetzuren in veel dierlijk voedsel.

Hoe het LDL-cholesterolniveau verminderen?

Het verlagen van het LDL cholesterol is momenteel een van de belangrijkste doelen om arteriosclerose en hartaanvallen te voorkomen. De voordelen zijn:

• Verminderen of stoppen van de vorming van nieuwe cholesterolplaques in de slagaderwand.
• Het verminderen van de bestaande cholesterolplaques.
• Voorkomen dat de cholesterolplaques afscheuren en kleinere bloedvaten verstoppen.
• Het verminderen van hartaanvallen, beroertes en perifere bloedvatziekten.

Dit kan je doen door:

#1. Verandering in levensstijl

Een verandering in levensstijl begint bij een gezonde en gevarieerde voeding laag aan verzadigde vetzuren. Hoe minder vetten je in de voeding aanbrengt, hoe lager het LDL-gehalte in het bloed. Naast deze voedingsaanpassing is het nodig om regelmatig te bewegen. Elke dag een half uurtje bewegen is zeker nodig.

#2. Tijdig opsporen

Het tijdig laten bepalen van de cholesterol niveaus kan ervoor zorgen dat men kan behandelen nog voor de ongemakken optreden. Hoe vroeger men de LDL-niveaus verlaagt, hoe minder risico’s men loopt.

#3. Supplementen

Enerzijds hebben kwaliteitsvolle omega-3 vetzuren duidelijk een gunstige invloed op het verlagen van het LDL. Anderzijds leggen we te weinig de nadruk op het feit dat de schadelijkheid van LDL vooral optreedt bij oxidatie van het cholesterol zodat de inname van (vetoplosbare) anti-oxidanten zoals vitamine E onder de vorm van gemengde tocopherolen en tocotrienolen een fundamenteel element is in het beschermen van de vaatwand tegen geoxideerd cholesterol.

#4. Medicatie

Als een verandering in levensstijl en voeding niet het gewenste effect heeft, kan de arts een medicamenteuze behandeling starten. De meest gekende hierbij zijn de statines.

Wat is HDL?

HDL (high density lipoproteïne) cholesterol wordt ook wel de goede cholesterol genoemd. Dit omdat de HDL-deeltjes in staat zijn om de cholesterol uit de vaatwand los te maken en via de lever te laten verwijderen.

Doordat cholesterol een som is van HDL-cholesterol en LDL-cholesterol moet men met beiden rekening houden als we spreken over cholesterol en de invloed ervan op hart en bloedvaten.

HDL-cholesterol beschermt de slagaders tegen arteriosclerose. Het extraheert de opgehoopte cholesteroldeeltjes uit de slagaderwand en zorgt ervoor dat deze via de lever en de gal worden uitgescheiden. Het risico van arteriosclerose en het krijgen van een hartaanval is sterk gerelateerd aan de HDL cholesterolniveaus.

Wat beïnvloedt het HDL-cholesterolniveau?

Lage niveaus van HDL-cholesterol zijn gekoppeld aan een hoger risico en hoge HDL-cholesterolniveaus worden geassocieerd met een lager risico. Het niveau van HDL wordt dikwijls genetisch bepaald en zorgt er mede voor of men een verhoogd risico heeft op hartaanvallen. Ook wordt het HDL-niveau beïnvloed door de levensstijl die men heeft. Zo zullen de HDL-niveaus lager zijn bij personen die roken, weinig bewegen en de neiging hebben tot overgewicht.

Hogere HDL-niveaus vind je bij mensen met een gezonde levensstijl: personen die op hun gewicht letten, niet roken en regelmatig sporten. Oestrogenen beïnvloeden het HDL-gehalte waardoor men bij vrouwen dikwijls hogere HDL-niveaus vindt.

Wanneer is je HDL-cholesterol te hoog? Onderzoek heeft aangetoond dat mensen met hoge niveaus van C-reactieve eiwitten na een hartaanval hoge HDL-waarden negatief kunnen verwerken en hiermee hun kans op een nieuwe hartaanval vergroten.

Bepaalde medicatie, zoals voor de schildklier en bij een alcoholverslaving, kunnen hogere HDL-niveaus triggeren. Bepaalde cholesterol-controlerende geneesmiddelen kunnen HDL-waarden eveneens doen stijgen.^[1]

HDL-cholesterol verhogen

Om de kans op hart en vaatziekten te verminderen is het interessant om het HDL-niveau te verhogen. Studies hebben zelfs bewezen dat een zeer kleine stijging al een zichtbaar resultaat geeft. Een verhoging van 1% zou het risico met 2 tot 4 % verminderen.

Alhoewel er geen specifieke gegevens voor handen zijn, moet een niveau van < dan 40 mg HDL cholesterol als risicovol beschouwd worden en is hier een behandeling nodig. Het verhogen van de HDL zal een rechtstreeks gevolg hebben op een verlaging van de LDL niveaus.

Dit kan je doen door:

1. De eerste maatregel om het HDL-niveau te verhogen is veranderen van levenswijze. Wanneer deze wijziging geen of onvoldoende resultaat oplevert, kan men medicatie voorschrijven. Deze medicatie heeft echter ook bijwerkingen die niet altijd gewenst zijn.
2. Een gezond en evenwichtig dieet met veel groenten, fruit, vezels en laag aan verzadigde vetzuren. Hierdoor gaat het vetgehalte verlagen en automatisch het HDL-cholesterol verhogen. Ook vette vis, rijk aan omega 3 vetzuren, heeft een duidelijk gunstige invloed op het HDL-niveau. Men kan extra omega-3 vetzuren innemen, maar dan moet men kijken  naar de beste kwaliteit (laaggeprijsde vetzuur supplementen zijn soms beladen met toxines uit de zee o.a. zware metalen).
3. Het regelmatige uitvoeren van aerobe lichaamsbeweging, gaat ons helpen om overtollig gewicht te verliezen en de HDL-niveaus doen stijgen. Aerobe lichaamsbeweging krijg je in sporten zoals fietsen, joggen, hardlopen, roeien of langlaufen, waarbij er meer zuurstof naar de spieren en de hersenen gestuurd wordt. Regelmatig bewegen heeft meer effect, dan maar af en toe eens gaan sporten.
4. Stoppen met roken is noodzakelijk. Het geeft niet alleen een gunstig effect op het HDL-niveau, maar ook op de bloeddruk.
5. Cholesterolmedicatie moet steeds door een arts voorgeschreven worden. Medicijnen die effectief zijn bij het verhogen van het HDL cholesterol omvatten de fibraten, oestrogenen en in veel mindere mate de medicatie statine. Statines geven immers maar een kleine verhoging in HDL-cholesterol. En bij het gebruik van statines wordt minder van het belangrijke antioxidant co-enzyme Q10 aangemaakt.