Glucosamine: functie, supplementen en de link met chondroïtine

Laatst bijgewerkt op 18 juli 2022

Glucosamine is een bouwsteen van het kraakbeen. Deze stof komt van nature vorm in het menselijk lichaam en maakt onderdeel uit van een groep bouwstenen en cellen die het kraakbeen vormen en gezond houden.

Kraakbeencellen worden continu vernieuwd of ververst, net zoals de cellen van de opperhuid dat doen. Hier draagt glucosamine zijn steentje aan bij. Samen met chondroïtine kan het heel nuttig zijn om het kraakbeen gezond te houden. Glucosamine (al dan niet in combinatie met chondroïtine) wordt vaak ingezet bij osteoartritis, oftewel bij ontstekingen en slijtage in de gewrichten.

Kraakbeen, het stootkussen van de gewrichten

Kraakbeen is geen bot, maar een elastisch bindweefsel dat zich overal in het lichaam bevindt. Kraakbeen zit in neus, oren, bij de tussenwervelschijven en in heup-, knie- en polsgewrichten. Dankzij het elastische karakter kan kraakbeen grote druk weerstaan. Dit is de zogeheten stootkussenfunctie. Het vormt – samen met het gewrichtsslijmvlies – een barrière tussen de bewegende delen van de gewrichten, zodat bij vallen, stoten en verzwikkingen de botten binnen een gewricht niet tegen elkaar aan stoten.

Kraakbeen bij volwassenen bevat geen bloedvaten en geen zenuwen. Het wordt gevoed via speciale chondrocyten. Door het ontbreken van die bloedvaten is het voeden en op peil houden van kraakbeen een langdurig proces. Hierdoor groeit en herstelt kraakbeen het langzaamst van alle bindweefselsoorten in het lichaam en is het kwetsbaar en gevoelig voor slijtage.

Slijtage van het kraakbeen kan verschillende oorzaken hebben. Topsport, zwaar lichamelijk werk, overgewicht en ouder worden, worden hierbij het meest genoemd, omdat bij deze omstandigheden er te veel druk op het kraakbeen wordt uitgeoefend. Door de slijtage van het kraakbeen, komen de bewegende delen van het gewricht op elkaar te liggen. Hierdoor ontstaat gewrichtspijn en nog meer slijtage. Wanneer het kraakbeen slijt kan ook het slijmvlies in het gewricht ontstoken raken, waardoor gewrichten dikker aanvoelen.

Slijtage wordt artrose of osteoartritis genoemd. Artrose komt vooral voor in heupen, handen, schouders, duimgewrichten en knieën. Deze laatste komt zelfs het meeste voor.

Glucosamine als bouwsteen van kraakbeen

Glucosamine is een aminosuiker dat zich in het lichaam vooral bezig houdt met het gezond houden van kraakbeen en de gewrichtsvloeistof die voor de smering in de gewrichten dient.

Glucosamine komt van nature voor in het menselijk lichaam en werd voor het eerst ontdekt in 1876 door de Duitse chirurg Georg Ledderhose, maar pas in 1939 was het gelukt om de stereochemie van deze bouwstof helemaal in kaart te brengen. Hiervoor was de Britse scheidkundige Walter Haworth verantwoordelijk.

Weer zo’n dertig jaar later was het de Italiaanse professor en farmaceut Luigi Rovati die ontdekte dat glucosamine als supplement gebruikt kan worden als therapeutisch middel bij artrose. In zijn bedrijf Rottapharm ontwikkelde hij deze middelen. Inmiddels worden glucosaminesupplementen en preparaten door verschillende farmaceuten in de wereld geproduceerd.

Glucosamine supplementen

Glucosamine komt van nature vooral voor in de schalen van schelpdieren, beenmerg en in bepaalde schimmels, waarvan het sterk wordt afgeraden om die te eten. Het is daarom aan te raden om deze bouwstof in te nemen in de vorm van een tablet als aanvulling op de voeding. Het is bij sommige behandelingen mogelijk om glucosamine via een injectie te ontvangen. Dit wordt altijd in samenwerking met een behandelend arts besloten.

Het kan worden ingenomen in combinatie met andere voedingsstoffen (zoals chondroïtine of Boswellia serrata), of op zichzelf in de vorm van glucosaminehydrochloride of -sulfaat. Glucosaminesulfaat wordt door het lichaam vaak het makkelijkst opgenomen.

Glucosamine heeft overigens niets met glucose te maken. Glucose is een voedingsstof voor het lichaam en bevindt zich in het bloed.

Glucosamine bij osteoartritis

In Nederland zijn verschillende glucosaminesupplementen te koop die aangeven de symptomen van osteoartritis te helpen verminderen. De symptomen van osteoartritis zijn gewrichtspijn door de kraakbeenslijtage, ontstekingen in de gewrichtsvloeistof en gezwollen gewrichten. Stijfheid en pijn bij bewegen behoren ook tot de symptomen.

Verschillende studies geven aan dat het gebruiken van glucosamine kan helpen om deze symptomen te verminderen. Vooral bij artrose in de knie laten studies zien dat het ondersteuning kan bieden. Hierbij werd gebruik gemaakt van 1500 milligram glucosamine per dag. Bijvoorbeeld door driemaal daags 500 milligram te gebruiken. Uit de studies bleek vooral dat het de pijn in de gewrichten verminderde en dat bewegen gemakkelijker ging.

Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid glucosamine

De ADH (Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid) van glucosaminesupplementen is voor volwassenen mannen en vrouwen gelijk: 900 tot 1500 milligram. Een arts kan natuurlijk besluiten een hogere dosering voor te schrijven, indien hij of zij dit nodig acht. Supplementen die via apotheek of drogisterij worden verkocht, geven deze ADH aan en het is aan te raden om de ADH niet te overschrijden.

Bijwerkingen van glucosamine

Het gebruik van een glucosaminesupplement geeft nagenoeg geen bijwerkingen, zo blijkt uit verschillende studies. De enige bijwerking die werd gemeld bij een te hoge dosering van glucosamine is flatulentie of wel winderigheid. ^[1]

Bij bepaalde vormen van diabetes wordt het gebruik van glucosamine in hoge doseringen echter afgeraden, omdat het toch om een aminosuiker gaat. Bespreek het gebruik van glucosamine daarom eerst met een arts.

Ondersteunende stoffen bij glucosamine

Glucosamine wordt vaak aangeboden in een combinatiesupplement met Chondroïtine of Boswellia serrata.

Chondroïtine is ook een bestanddeel van kraakbeen en is vooral verantwoordelijk voor het in stand houden van de drukweerstand. Dat wil zeggen dat het ervoor zorgt dat het kraakbeen als stootkussen kan blijven functioneren. Daarnaast zou het een pijnstillende en ontstekingsremmende werking hebben. Dit is natuurlijk bij gewrichtspijn en slijtage een fijne bijkomstigheid.

Een kruid die deze twee eigenschappen ook toegeschreven krijgt, is Boswellia serrata. Dit Indiase kruid is afkomstig van de wierookboom. Het wordt veel gebruikt als pijnstiller in de traditionele of ayurvedische geneeskunde. Het heeft volgens Stichting Orthokennis^[2] dezelfde pijnstillende eigenschappen als NSAID pijnstillers, maar dan zonder de bijwerkingen.

Supplementen die deze hulpstoffen bevatten, kunnen vooral in het begin van een behandeling de pijn in het gewricht die door slijtage is ontstaan verminderen.

Glucosamine supplementen: wel of niet nemen?

Er worden al jaren discussies gevoerd of glucosamine en chondroïtine echt helpen bij het gezond houden van het kraakbeen. Studies laten zien dat deze voedingsstoffen beiden ondersteuning geven om het kraakbeen gezond te houden. Kraakbeen dat al is verdwenen, kan niet worden aangemaakt. Kraakbeen dat aanwezig is, kan met behulp van glucosamine en chondroïtine gezond en sterk blijven.

Het American College of Rheumatologists en de Arthritis Foundation raden mensen af om glucosamine of chondroïtinesulfaat supplementen te gebruiken bij artrose. Hoewel ze waarschijnlijk veilig zijn voor de meeste mensen, hebben deskundigen niet bevestigd dat ze werken.^[3] Terwijl er heel veel onderzoeken worden gedaan in Nederland en daarbuiten waarbij het verminderen van pijn en het bevorderen van de beweeglijkheid wel is aangetoond. Hierbij wordt vooral gekeken naar de voordelen bij artrose in de knie. Uit een tweejarig onderzoek van de Erasmus Universiteit gepubliceerd in 2008 bleek dat het geen voordelen gaf bij heupartrose.^[4]

Glucosamine: voorgeschreven vs. supplement

In Europa wordt glucosamine voorgeschreven door de gezondheidszorg. Maar in Noord-Amerika kunnen mensen glucosaminesupplementen zonder recept kopen. Dit betekent dat glucosamine in Noord-Amerika niet gereguleerd is en dat de pillen al dan niet werkelijk de hoeveelheid bevatten die op het etiket staat.^[5][6][7]

In Nederland kan een arts ook glucosamine voorschrijven. Daarnaast is de regelgeving voor supplementen hier zeer streng, waardoor je wel zeker weet dat de ingrediëntenlijst klopt met de inhoud van een tablet. Let daarbij vooral op de vorm van glucosamine. Een glucosaminesupplement (het liefst van glucosaminesulfaat) helpt het nog aanwezige kraakbeen sterk en soepel te houden, zodat het niet verder slijt.