Wat is gastritis en hoe het te behandelen?

Laatst bijgewerkt op 24 juni 2020

In dit artikel lees je wat gastritis precies is, waardoor het wordt veroorzaakt, wat de symptomen zijn, wat de eventuele complicaties zijn, en hoe je gastritis eventueel kunt behandelen.

Wat is gastritis?

Gastritis is een toestand waarbij de maagslijmvliezen – bekend als de mucosa – ontstoken raken. Deze slijmvliezen bevatten speciale cellen die zuren en enzymen produceren. Deze helpen om het voedsel voor de vertering af te breken, en mucus te maken, wat de maaglijnen tegen zuur beschermt.

Wanneer er sprake is van een ontsteking in de maag, dan wordt minder zuur, enzymen en mucus gemaakt.

Gastritis kan acuut of chronisch zijn. Plots kan het gebeuren dat een ontsteking van de maag optreedt, wat we acute gastritis noemen. Wanneer de ontsteking lange tijd duurt, spreken we van chronische gastritis. Als deze vorm van gastritis niet wordt behandeld, dan kan het jaren of zelfs je leven lang voor last zorgen.

Erosieve gastritis is een vorm van gastritis dat vaak geen significante ontstekingen oplevert maar wel voor de nodige last in de maag zorgt. Deze vorm van gastritis kan leiden tot bloedingen, erosies en maagzweren. Deze vorm van gastritis kan zowel acuut als chronisch zijn.

De relatie tussen gastritis en de symptomen is niet duidelijk. De term gastritis verwijst specifiek naar abnormale ontstekingen in de slijmvliezen van de maag. Mensen die lijden aan gastritis kunnen pijn of een gebrek aan comfort in de bovenste buikspieren voelen, maar veel mensen met gastritis hebben geen last van symptomen.

De term gastritis wordt soms verkeerdelijk gebruikt om gelijk welke symptomen van pijn die optreedt in de bovenste buikspieren te beschrijven. Heel wat ziekten en pijn kunnen voor deze symptomen zorgen. De meeste mensen met last in de bovenste buikspieren lijden dus niet aan gastritis.

Wat veroorzaakt gastritis?

Helicobacter pylori ontstekingen veroorzaken de meeste vormen van chronische gastritis. Dit soort bacteriën zorgt voor infecties in de omgeving van de maag en ze worden vooral van mens tot mens overgedragen. In de gebieden waar er sprake is van een slecht sanitair, kunnen ze worden overgedragen door besmet water of besmet voedsel.

In de meer geïndustrialiseerde en westerse landen, kan van 20 tot 50% van de mensen met deze bacterie besmet zijn. In andere landen waar men het niet zo nauw neemt met de sanitaire voorzieningen kan dit stijgen tot een enorm hoog aantal van zelfs meer dan 80% van de mensen die met deze bacterie besmet zijn.

Een heel andere vorm is erosieve gastritis, zowel acuut als chronisch, die kan afkomstig zijn van het verlengd gebruik van ontstekingswerende geneesmiddelen zonder steroïden zoals aspirine en ibuprofen. Andere ‘agenten’ die tot deze aandoening kunnen leiden zijn alcohol, cocaïne en bestraling.

Traumatische verwondingen, kritieke ziekten, ernstige brandwonden en zware chirurgische ingrepen kunnen ook tot vormen van gastritis leiden. Dit soort van gastritis noemen we stress gastritis.

Minder vaak voorkomende vormen van erosieve en niet-erosieve gastritis houden het volgende in:

• Afwijkingen op het auto-immuumsysteem waarbij dit systeem de gezonde cellen in de maagwand gaat aanvallen
• Afwijkingen in de vertering en bijhorende problemen, zoals de ziekte van Crohn en ‘pernicious anemia’

Virussen, parasieten, schimmels en nog andere bacteriën dan de voorgaande

Wat zijn de symptomen van gastritis?

Veel mensen die lijden aan gastritis hebben geen symptomen, maar andere patiënten ervaren wel symptomen zoals

• Ongemak of pijn in de bovenste buikspieren
• Gevoelens van walging
• Braken

Deze symptomen staan ook bekend onder de term dyspepsia.

Erosieve gastritis kan leiden tot maagzweren of erories in de maag die tot bloedingen kunnen leiden. Tekenen van bloedingen in de maag zijn

• Bloed in je braaksel
• Een zwarte, teerachtige stoelgang

Wat kunnen de complicaties bij gastritis zijn?

De meeste vormen van chronische en niet specifieke gastritis veroorzaken geen bepaalde symptomen. Toch is chronische gastritis een risico voor peptische maagzweren, gastrische poliepen en kwaadaardige, gevaarlijke gastrische tumoren.

Sommige mensen met chronische H. pylori gastritis of auto-immune gastritis ontwikkelen op termijn ook atrophische gastritis. Deze vorm van gastritis vernietigt de cellen in de maagwand en de maaglijnen die zorgen voor de verterende zuren en enzymen.

Deze vorm van gastritis kan leiden tot twee types van kanker: gastrische kanker en MALT, een vorm van kanker die ook gastrisch is en geassocieerd wordt met de mucosa en de lymfeweefsels. Het is een ongewone vorm van Non-Hodgkin Lymphoma (NHL). MALT staat voor ‘Mucosa-Associated Lymphoid Tissue’.

Hoe kan je een diagnose van gastritis  vaststellen?

De meest voorkomende diagnoserende test om gastritis vast te stellen is een endoscopie met een biopsie van de maag. De dokter zal hierbij aan de patiënt doorgaans een medicijn geven om het dyscomfort en de angst te bestrijden voor het begin van de procedure van de endoscopie.

De dokter brengt dan een endoscoop in, een dunne tube met aan het eind een kleine camera, door de keel of de neus van de patiënt en dan zo verder naar de maag. De dokter gebruikt dit toestel om de lijn van de slokdarm, de maag en het eerste deel van de dunne darm te volgen.

Als hij het nodig vindt zal de dokter overgaan tot een biopsie, wat concreet inhoudt dat hij kleine samples zal verzamelen van het weefsel om het dan te laten onderzoeken onder een microscoop.

Er zijn nog andere testen uitgewerkt om de oorzaak van gastritis en de complicaties te onderzoeken. Hieronder rekenen we onder meer:

1. series van de bovenste ingewanden. Hierbij krijgt de patiënt oraal barium toegediend, een vloeibaar contrastmateriaal dat met behulp van x-stralen het traject van de vertering zichtbaar maakt. Beelden van de x-stralen kunnen allerlei veranderingen in de lijnen van de maag en de maagwand zichtbaar maken, zoals erosies en maagzweren.

2. een bloedtest. De dokter kan hierbij op zoek gaan naar een anemie, een toestand waarbij de ijzerrijke substantie in het bloed, ook bekend als hemoglobine, is afgenomen. Dit kan een teken zijn van een chronische bloeding in de maag.

3. een test van de stoelgang. Deze test zoekt naar de aanwezigheid van bloed in de stoelgang, wat een ander teken kan zijn van een bloeding van de maag.

4. een test voor een infectie met H. pylori. De dokter kan een onderzoek uitvoeren naar de adem, het bloed, de stoelgang en andere tekenen van infectie bij de patiënt. Een infectie met deze bacterie kan ook worden bevestigd met behulp van een biopsie in de maag tijdens een endoscopie.

Hoe kan je gastritis behandelen?

Medicatie die zorgt voor een vermindering van het zuur in de maag kan de symptomen verlichten die gastritis vergezellen en een verbetering van de toestand van de maag tot gevolg hebben. Deze medicatie bevat onder meer :

1. antaciden, zoals Alka-Selzer, maalox, Mylanta, Rolaids en Rio-pan. Heel wat merken die op de markt verkrijgbaar zijn conbineren verschillende van de drie basis zouten, namelijk magnesium, calcium en aluminium met hydroxide of bicarbonaat ionen om het zuur in de maag te neutraliseren. Deze geneesmiddelen kunnen voor bijeffecten zorgen zoals diarree en constipatie.

2. histamine 2 (Hé) blokkers, zoals famotidine (peptic AC) en ranitidine (Zantac 75). H2 blokkers verminderen de productie van zuur. Ze zijn zowel op doktersvoorschrift als gewoon over de toonbank verkrijgbaar.

3. proton pomp inhibitoren (PPI’s) zoals omeprazole (prilosec, Zegerid), iansoplazole (Prevacid), pantoprazole (Protonix), rabeprazole (Aciphex), esomeprazole (Nexium) en dexlansoprazole (kapidex).

Al deze middelen zijn verkrijgbaar op voorschrift, en sommige gewoon over de toonbank. PPI’s verminderen de productie van zuur op een meer efficiënte wijze dan H2 blokkers.

Afhankelijk van de oorzaak van gastritis, kunnen bijkomende maatregelen of behandelingen nodig zijn. Zo bv. wanneer gastritis wordt veroorzaakt door een verlengd gebruik van NSAID’s, dan zal de dokter de persoon adviseren om te stoppen met deze middelen in te nemen, de dosis ervan verminderen of overgaan naar een ander type van medicijnen om de pijn te verlichten. PPI’s kunnen het best genomen worden om stress gastritis te voorkomen bij patiënten in een kritieke toestand.

De behandeling van een infectie met H. pylori is belangrijk, zelfs als de patiënt geen symptomen van deze infectie ondervindt.

Het niet behandeling van deze infectie kan leiden tot kanker of het ontwikkelen van maagzweren in de maag en de dunne darm.

De meest voorkomende behandeling is een driedubbele therapie die PPI conbineert met twee antibiotica, doorgaans amoxicilline en clarithromycine om de bacterie te doden. Een behandeling kan ook bismuth subsalicylaat inhouden (pepto-bismol) om de bacterie te helpen doden.

Na de behandeling kan de dokter overgaan tot een test van de adem of de stoelgang om er zeker van te zijn dat deze specifieke bacterie weg is. Het genezen van de infectie zal ook helpen bij het bestrijden van gastritis en het risico verminderen op allerlei ziektes in de ingewanden die geassocieerd worden met gastritis, zoals peptische maagzweren, gastrische kanker en MALT lymphoma.

Punten om niet te vergeten

• Gastritis is een toestand waarbij de lijnen van en de wand van de maag worden ontstoken.
• De term gastritis verwijst specifiek naar een abnormale ontsteking in de lijnen van de maag. Toch wordt gastritis vaak verkeerdelijk gebruikt om allerlei symptomen van pijn en gebrek aan comfort in de bovenste zone van de buikspieren te beschrijven. De meeste mensen die klachten hebben in deze regio lijden niet aan gastritis.
• De meest voorkomende oorzaken van gastritis zijn H. pylori infecties en een verlengd gebruik van NSAID’s (geneesmiddelen die de ontsteking bestrijden maar geen steroïden bevatten).
• Veel mensen met gastritis hebben geen last van symptomen. Zij die er wel hebben kunnen lijden aan dyspepsia, een gebrek aan comfort of pijn in de bovenste maagstreek, walgen of braken.
• De behandeling van de infectie met H. pylori is belangrijk, zelfs al heeft de persoon in kwestie geen last van symptomen. Als deze infectie niet behandeld wordt kan ze leiden tot een peptische maagzweer en zelfs kanker.