Infecties aan de urinewegen: duidelijk verschil tussen vrouwen en mannen
Gepubliceerd op 20 oktober 2021 - Laatst bijgewerkt op 20 oktober 2021
Laatst bijgewerkt op 20 oktober 2021
Als het over urineweginfecties gaat, is er een duidelijk verschil tussen vrouwen en mannen. Zo hebben vrouwen gedurende hun leven tussen de 40 en de 50% kans om minstens eenmaal een infectie aan de urinewegen op te lopen. Hun risico op een dergelijke, vaak pijnlijke infectie is tot 50 maal groter dan bij mannen.
Vooraleer we daar verder op ingaan, leggen we even uit hoe een urineweginfectie ontstaat.
De oorzaak van urineweginfecties
Urineweginfecties worden meestal veroorzaakt door de zogenaamde uropathogene E. coli-bacteriën als ze zich met hun pili – de draadvormige aanhangsels die er als haren uit groeien – aan de cellen van de blaas, de urineleider of de plasbuis binden.
Lichaamseigen bescherming is aanwezig in de vorm van het eiwit uromoduline. Ongeveer 70 procent van alle mensen draagt een uromoduline-genvariant in hun genoom, wat betekent dat ze dit beschermende eiwit in bijzonder grote hoeveelheden produceren. Daardoor hebben ze een kleiner risico op urineweginfecties.
Blaasontstekingen bij vrouwen
Urineweginfecties komen vaker voor bij vrouwen dan bij mannen omdat hun urinebuis korter is en de bacteriën een kortere weg moeten afleggen om hun blaas te bereiken. Bij vrouwen is het ook zo dat de infecties aan de urinewegen vaker terugkeren.
Doorgaans wordt, wanneer de infecties meer dan twee keer in zes maanden optreden of drie keer in een jaar, klassiek gestart met een preventieve behandeling met antibiotica om te vermijden dat de infecties zullen terugkeren. Niet alle infecties aan de urinewegen kunnen echter over dezelfde kam geschoren worden.
De meest simpele, en ook vaak voorkomende infectie beperkt zich tot de blaas. Deze zogenaamde blaasontsteking, ook bekend onder zijn wetenschappelijke naam cystitis, zorgt voor een pijnlijk gevoel bij het urineren, samen met een drang om frequent en dringend te moeten gaan plassen. Sommige patiënten hebben ook pijn in de lagere buikstreek.
Een nierinfectie (pyelonephritis) is een heel wat ernstigere infectie, die haar weerslag heeft op het urineproducerende weefsel van de nieren. Infecties aan de nieren veroorzaken typisch alle symptomen van een klassieke blaasinfectie, dit in combinatie met (hoge) koorts, rillingen, malaise en pijn in de lage rugstreek.
Deze vorm van infecties komen doorgaans voor uit een simpele blaasinfectie, maar ze zijn zeker niet onschuldig te noemen. Een infectie aan de nieren houdt het risico in op sepsis, in de volksmond beter bekend als bloedvergiftiging.
Vrouwen lopen meer risico op urineweginfecties als ze:
- Zwanger zijn (wanneer er meer druk op de urinewegen staat).
- Postmenopauzaal zijn (wanneer de hormonen die de vagina beschermen zijn uitgeput)
- Bekkenbodemverzakking hebben, waardoor het moeilijker is de blaas te legen
- Bepaalde vormen van anticonceptie gebruiken, zoals een pessarium of zaaddodende middelen
- Diabetes hebben
- Een zwakke weerstand hebben[1]
Urineweginfecties bij mannen
Urineweginfecties bij mannen komen vaker voor naarmate ze ouder worden. Oudere mannen ontwikkelen namelijk vaker een niet-kankerachtige vergroting van hun prostaatklier.
De prostaat zit rond de blaashals, waar de urinebuis met de blaas in verbinding staat. Een vergroting van de prostaat kan de blaashals afknellen, waardoor de urine minder goed kan stromen. Als de blaas niet volledig wordt geleegd, kunnen bacteriën die normaal met de urine worden weggespoeld, vaste voet aan de grond krijgen.
Urineweginfecties zijn bovendien potentieel gevaarlijk voor mannen. Zo kunnen ze bacteriële infecties ontwikkelen in de prostaat, wat in de wetenschappelijke literatuur bekend staat als acute of chronische bacteriële prostatitis.
Los van het type of de locatie van een infectie aan de urinewegen, wordt de grote meerderheid van deze infecties veroorzaakt door virulente stammen van de gevreesde E. coli bacterie, en de meeste van deze bacteriën vinden hun oorsprong in de uitwerpselen van de mens.
Toch is een eenvoudige besmetting van de urinewegen met deze organismen op zich nog niet voldoende om te leiden tot een infectie. Daar is nog heel wat meer voor nodig. Zo moeten de kiemen van de bacteriën zich eerst stevig vasthechten aan de cellen van de urinewegen.
Mannen lopen ook meer risico als ze:
- Lange tijd niet bewegen (bijvoorbeeld bij bedlegerigheid)
- Te weinig vocht drinken
- Een recente operatie aan de urinewegen hebben gehad
- Diabetes hebben
- Onbesneden zijn
- Incontinent wat betreft ontlasting zijn
- Anale geslachtsgemeenschap hebben[2]
Het gevaar van antibioticagebruik
De huidige behandeling van een infectie aan de urinewegen gaat doorgaans uit van antibiotica die de bacteriën vernietigen of beletten dat ze zich kunnen reproduceren.
Deze therapie heeft lange tijd goed gewerkt, maar het overdadig gebruik van antibiotica heeft tot een nieuwe crisis geleid: namelijk de groeiende weerstand van de bacteriën tegen de antibiotica. De antibiotica kunnen dus niet elk organisme dat zich in een infectie bevindt doden, en die organismen die overleven ontwikkelen in de loop der tijden weerstand tegen het geneesmiddel.
Bij het reproduceren geven deze organismen het leven aan nieuwe populaties die eveneens deze resistentie hebben meegekregen. Er zijn niet zoveel generaties van bacteriën nodig vooraleer er zich een wijdverspreide resistentie tegen tal van antibiotica heeft ontwikkeld.
Om het kort samen te vatten, hoe meer antibiotica we ontwikkelen, hoe sterker de kiemen van de bacteriën worden. Experten waarschuwen er nu al voor dat een generatie van superbugs op komst is die zal immuun zijn voor om het even welke bekende therapie met antibiotica.[3]
Daarom is het van het allergrootste belang om een manier te vinden om infecties aan de urinewegen te voorkomen voor ze de kans krijgen zich te ontwikkelen.
Natuurlijke behandeling van urineweginfecties
Zoals eerder aangehaald, speelt het eiwit uromoduline hier een belangrijke rol. Uromoduline vormt nameljk lange filamenten van uit ongeveer 400 aan elkaar geregen individuele eiwitmoleculen. Elke schakel van deze eiwitketen bevat de kenmerkende suikerketens waaraan bacteriële pili zich zo graag binden.
Vaak worden ter behandeling van urineweginfecties preparaten met suikermannose gebruikt. Dit type suiker voorkomt tot op zekere hoogte dat de E. coli-bacterie zich aan de cellen van de urinewegen hecht. Mannose is een suiker die we onder meer in cranberry’s terugvinden. Idealiter wordt in de toekomst gebruik gemaakt van een gecombineerd suikersupplement om de werking nog te verbeteren.[4][5]
Bronnen
↑1 | 20 januari 2021, Why UTIs Happen Differently in Men and Women |
---|---|
↑2 | 26 maart 2019, Everything You Should Know About Urinary Tract Infections (UTIs) in Men |
↑3 | 2021, About antibiotic-resistant urinary tract infections |
↑4 | 2 juli 2020, Architecture and function of human uromodulin filaments in urinary tract infections |
↑5 | 23 april 2021, Urinary tract infection (UTI) – Symptoms and causes |