Functies en werking van alfa-liponzuur
Gepubliceerd op 26 augustus 2016 - Laatst bijgewerkt op 18 juli 2022
Laatst bijgewerkt op 18 juli 2022
Wetenschappers ontdekten voor het eerst het belang van alfa-liponzuur in de jaren 1950 en hebben ingezien dat het een antioxidant was in 1988.
Wat is alfa-liponzuur?
Alfa-liponzuur is een sulfurhoudend vetzuur dat als een vitamine zou kunnen gerangschikt worden met uitzondering dan wel van het feit dat het binnen het menselijk lichaam ook kan aangemaakt worden.
Alfa-liponzuur functioneert ook als de cofactor van de energieproductie van lipoamide en wordt ook lipoate genoemd wanneer het op deze manier functioneert. ALA komt ook op natuurlijke wijze voor als een component die wordt aangemaakt door planten en dieren, de mens inbegrepen.
Dit maakt het alfa-liponzuur mogelijk om te handelen als een cofactor voor verschillende belangrijke enzymen en ook als een bijzonder efficiënt antioxidant.
De functies van alfa-liponzuur
Naast de primaire functie van alfa-liponzuur in het lichaam (namelijk de conversie in lipoamide) staat de mogelijkheid om de enzymen die de energie producerende molecules behandelen, te activeren.
Hiertoe behoort onder meer pyruvaat, en het helpt om producten uit aminozuren af te breken. In feite helpt alfa-liponzuur om energie en voedingstoffen te halen uit het voedsel dat we tot ons nemen. Het lichaam heeft dan ook alfa-liponzuur nodig om energie te produceren.
Het speelt een belangrijke rol in de mitochondria, de energie producerende structuren van onze cellen.
Deze component handelt als een antioxidant, maar alleen als er overdaad van aanwezig is in de vrije staat van de cellen. Maar doorgaans is er maar weinig vrij alfa-liponzuur aanwezig in je lichaam als je geen supplementen aan alfa-liponzuur of injecties ermee toegediend krijgt.
Voedsel bevat namelijk maar weinig alfa-liponzuur. Wat alfa-liponzuur zo speciaal maakt als antioxidant is zijn veelzijdigheid, want het helpt een ongewoon breed gamma aan cel vernietigende vrije radicalen in meerdere systemen van ons lichaam op te sporen en te vernietigen.
Het bijna magische alfa-liponzuur helpt in het bijzonder om de mitochondria en het genetisch materiaal (ons DNA) te beschermen. Bij het verouderen zijn heel wat van deze materialen aan schade onderhevig, en er wordt nu al zij het vooral op theoretische basis verondersteld dat alfa-liponzuur kan bijdragen tot het omkeren van een aantal effecten van het verouderingsproces in ons lichaam.
Er is ook sprake van dat alfa-liponzuur nauw kan samenwerken met vitamines C en E en sommige antioxidanten of ze als het ware te gaan recycleren en meer effectief te maken.
Antioxidant alfa-liponzuur
Zoals eerder al werd aangehaald, speelt alfa-liponzuur een belangrijke rol als antioxidant. Het is zelfs een zodanig krachtige antioxidant dat sommige researchers er de ‘universele antioxidant’ van gemaakt hebben.
Hieronder een overzicht van waarom deze stof een opmerkelijke antioxidant is:
- Alfa-liponzuur gaat gemakkelijk langs de bloed-hersenbarrière, waardoor het snel wordt opgenomen.
- De substantie is zowel vet- als wateroplosbaar.
- De stof kan gemakkelijk omgezet worden in dihydroliponzuur, een ander sterk antioxidant.
- Alfa-liponzuur komt in natuurlijke vorm voor (de R-vorm, die men in het lichaam vindt) en in de synthetische S-vorm.
In bepaalde studies heeft alfa-liponzuur aangetoond dat het goed werkt in combinatie met vitamines C en E om hen te helpen om meer effectief te zijn om vrije radicalen te bestrijden (zie hierboven).
Research heeft zelfs aangetoond dat alfa-liponzuur de functie van vitamine C kan overnemen bij dieren die leiden aan een tekort aan vitamine C.
De toediening van alfa-liponzuur kan er voor zorgen dat vrije radicalen, zowel in membranen als in de cellen meteen onschadelijk gemaakt worden, dit omdat alfa-liponzuur zowel in water als in vet oplosbaar is. De mogelijkheid om vrije radicalen te neutraliseren is een bijzonder belangrijk voordeel van alfa-liponzuur.
Toch is het vooral in de combinatie met andere antioxidanten dat de unieke kracht van alfa-liponzuur pas goed tot zijn recht komt. ALZ (alfa-liponzuur) heeft immers de mogelijkheid om deze andere antioxidanten tot betere prestaties aan te zetten. Wanneer een antioxidant molecule een vrije radicaal neutraliseert maakt het er een stabiele vorm van.
In de chemische reactie die hier op volgt kunnen de vrije radicalen eventueel helemaal uitgeschakeld worden en dat is toch wel een unieke prestatie die alfa-liponzuur op zijn palmares mag schrijven.
Een andere belangrijke antioxidant en zeg maar de side kick van alfa-liponzuur is hierbij glutathione. Het innemen van supplementen van alfa-liponzuur helpt om het peil van deze andere interessante antioxidant op te krikken, en het effect ervan bij oefeningen die stress opwekken kan zelfs naar verluidt tot meer dan 50% stijgen.
Wanneer grote hoeveelheden alfa-liponzuur ter beschikking zijn zoals dat het geval is bij supplementen, zal alfa-liponzuur ook kunnen functioneren als een antioxidant. DHLA is een afgeleide vorm van alfa-liponzuur, en dat is de vorm die onmiddellijk als een antioxidant gaat functioneren.
Vrije alfa-liponzuur wordt snel door het lichaam opgenomen en gereduceerd tot DHLA tussen de cellen. Omdat DHLA snel door de cellen geëlimineerd wordt, is het nog niet duidelijk of zijn effect als een betrouwbare antioxidant op termijn kan gehandhaafd worden.
Ook al is alleen DHLA rechtstreeks als een antioxidant actief, toch kan ook alfa-liponzuur op een indirecte manier als een antioxidant gaan ageren. ALA zorgt eveneens voor een toename van het peil van glutathione.
Dit is een belangrijke wateroplosbare antioxidant die wordt aangemaakt vanaf het sulfur bevattende aminozuur cysteïne. De beschikbaarheid van dit aminozuur in een cel bepaalt zijn graad van glutathionesynthese.
DHLA wordt verondersteld om te zorgen voor een toename van de opneming van cysteïne door de cellen, wat op zijn beurt leidt tot een betere glutathionesynthese. Ook al zijn de toenames van intracellulaire DHLA van korte duur, toch is het zelfs in die beperkte tijdsspanne een belangrijk antioxidant.